De Groenlandse ijskap is een geweldige massa ijs, met een dikte tot 3 km. Hij vormt (evenals die van Antarctica) als het ware een ‘archief’ van de sneeuw die in de afgelopen tienduizenden jaren gevallen is. De samenstelling van sneeuw, of andere neerslag, geeft informatie over het klimaat op aarde. Water bestaat namelijk uit een mengsel van watermoleculen die in gewicht en opbouw van elkaar kunnen verschillen (isotopen). De mate waarin bepaalde zwaardere varianten voorkomen is afhankelijk van de heersende temperatuur.
Kosten noch moeite
Kosten noch moeite zijn de afgelopen jaren gespaard om dit archief te ‘lezen’. Daartoe wordt een verticale kolom ijs uit de kap geboord en vervolgens geanalyseerd op de isotopen-samenstelling. Dat laatste gebeurt in een aantal gespecialiseerde laboratoria in de wereld, waar het Centrum voor Isotopen Onderzoek (CIO) van de Rijksuniversiteit er één van is.
Helaas is deze natuurlijke ‘isotopenthermometer’ niet erg exact. Een groot verstorend effect is dat de vers gevallen sneeuw zich altijd een beetje vermengt met de sneeuw van het jaar ervoor. Deze ‘isotopendiffusie’ wordt groter naarmate de sneeuw er langer ligt, en duurt voort totdat de sneeuw door de grote druk zodanig samengeperst is dat het massief ijs is geworden.
Sneeuwkanon
Kennis van de isotopendiffusie is noodzakelijk om de isotopenthermometer hierop te kunnen corrigeren. Omdat de porositeit van de sneeuwlagen een belangrijke factor bleek, is de afgelopen jaren in een aantal laboratoriumexperimenten geprobeerd de invloed van de porositeit te doorgronden. Dit gebeurde echter steeds met kunstmatig verkregen ‘sneeuw’ (ijsschaafsel). Echte experimenten in Groenland ontbreken tot op heden.
Onderzoekers van het CIO krijgen nu, dankzij financiële steun van NWO, de gelegenheid om met een klein sneeuwkanon en 1000 liter water met een kunstmatig verhoogde isotopensamenstelling te vliegen naar een punt bovenop de ijskap van Groenland. Daar brengen zij een laagje van twee centimeter ‘gelabelde’ sneeuw aan en bestuderen vervolgens het ‘live’ verloop van de isotopendiffusie. Om de bediening van het sneeuwkanon onder de knie te krijgen gaan de Groningers de komende weken eerst oefenen in een vrieshuis, en indien nodig ook buiten, bij het researchstation Jungfraujoch, hoog in de Alpen.
donderdag, 18. augustus 2005 - 11:27
Studenten maken sneeuw op de Groenlandse ijskap
Groningen
Wetenschappers van de RUG bereiden zich deze zomer voor op de winterse variant van het spreekwoordelijke ‘water naar de zee dragen’: Op de Groenlandse gletsjers zullen ze in het najaar met een sneeuwkanon sneeuw verspreiden. Daartoe gaan ze eerst oefenen in een vrieshuis en zonodig in de Zwitserse Alpen. Het doel van het onderzoek is het bestuderen van de menging van oude en verse sneeuw. Dit is nodig voor een beter inzicht in ons ‘klimaat archief’.
Provincie:
Tag(s):