Wel of géén voorrang op rotonde?

Rotonde veiliger dan gewone kruisingen
Als een gewoon kruispunt wordt omgebouwd tot een rotonde daalt het aantal verkeersslachtoffers met zo'n 75%. Vooral uit het oogpunt van verkeersveiligheid zijn in de laatste twintig jaar zo'n 2000 volwaardige rotondes aangelegd in Nederland. Een volwaardige rotonde heeft een buitendiameter van meer dan 32 meter en is voorzien van rotondeborden.

Rotondes kunnen voor fietsers op verschillende manieren zijn ingericht: rotondes zijn soms voorzien van fietsstroken, maar rotondes kunnen ook vrijliggende fietspaden hebben. Dit laatste heeft de voorkeur: op rotondes met fietspaden vallen aanzienlijk minder slachtoffers.

Fietser uit de voorrang veiliger
De vormgeving van rotondes varieert nogal in Nederland, en ook de voorrangsregeling op rotondes is niet overal dezelfde. Waar buiten de bebouwde kom de voorrangsregeling 'fietsers uit de voorrang' geldt, is er binnen de bebouwde kom geen eenduidige regeling.

Een ruwe schatting leert dat er binnen de bebouwde kom tussen de 600 en 800 rotondes met vrijliggende fietspaden zijn, waarvan op 60% fietsers voorrang hebben.
De SWOV heeft onderzocht wat er zou gebeuren als de voorrangsregeling op al deze rotondes in Nederland gelijk zou zijn: fietsers óf allemaal 'in' óf allemaal 'uit de voorrang'.

Het blijkt dat er bij de variant 'in de voorrang' meer aanrijdingen gebeuren tussen motorvoertuigen en fietsers dan bij de variant 'uit de voorrang'. In slachtoffers uitgedrukt, betekent dit 50 tot 70 ziekenhuisgewonden per jaar méér als fietsers voorrang hebben.

Nog onduidelijk waarom
Op basis van de uitgevoerde analyse kan de SWOV wel de conclusie trekken dat rotondes met fietsers ‘uit de voorrang’ veiliger zijn, maar niet waarom dat zo is. Het is niet mogelijk uit de ongevallencijfers te verklaren waarom het verschil optreedt.

Twee verklaringen zijn mogelijk. De eerste veronderstelling is dat automobilisten ten onrechte menen voorrang te hebben boven de fiets. Deze veronderstelling kan mede veroorzaakt worden doordat er binnen de bebouwde kom in Nederland geen uniforme voorrangsregeling op dit punt is.

De tweede veronderstelling is dat automobilisten bij het op- en berijden van een rotonde en bij het verlaten ervan (te) veel waarnemingen in korte tijd moeten uitvoeren zodat een fietser te laat wordt opgemerkt. Gedragsstudies zouden meer licht op deze kwestie kunnen werpen.

©BON/Sjaak Bron:SWOV