Remkes wil verschillen in bestuurlijke organisatie mogelijk maken

Remkes schrijft dit in de woensdag gepubliceerde discussienotitie ‘Maatwerk in het middenbestuur’. Met deze notitie geeft hij de aftrap voor een discussie, die input moet leveren voor een nog deze kabinetsperiode vast te stellen visie op de toekomst van het middenbestuur.

In de Randstad vindt hij bestuurlijke ingrepen noodzakelijk, zowel op het niveau van de grootstedelijke gebieden als voor de Randstad als geheel. In de rest van Nederland vormen de provincies in zijn ogen een adequaat middenbestuur en zijn minder ingrijpende aanpassingen nodig.

De discussie met bestuurders wordt de komende weken gevoerd in een vijftal regionale bijeenkomsten. Daarnaast is Remkes, samen met zijn collega Dekker (VROM), namens het kabinet in gesprek met de ‘Holland 8’, de Randstad-bestuurders die met een manifest aandacht voor de problemen van de Randstad hebben gevraagd.

Algemene uitgangspunten bij de discussie zijn voor de minister – naast de mogelijkheid van differentiatie: een heldere bestuurlijke organisatie, (in beginsel) in drie lagen (‘het huis van Thorbecke’) en vermindering van ‘bestuurlijke drukte’ (minder bestuursorganen, bestuurders en ambtenaren).

De concurrentiepositie van de Randstad in Europa staat onder druk. Ook is de ruimte er schaars en is er – meer dan elders – sprake van een aantal urgente maatschappelijke problemen. De huidige intergemeentelijke samenwerkingsverbanden rond de grote steden dreigen overbelast te raken.

Remkes legt daarom de vraag voor of deze gebieden in de Randstad niet moeten worden omgevormd tot regiogemeenten of regioprovincies. Ook noemt hij de optie van de ‘stadstaat’ naar Duits model (Hamburg, Bremen), waarbij provincie en gemeente in elkaar worden geschoven. Daarvoor zou echter wel de Grondwet moeten worden aangepast, omdat het ingrijpt in het model van de drie bestuurslagen.

Op het niveau van de Randstad als geheel moet de slagkracht groter worden om de internationale concurrentiepositie te versterken. Gedacht kan worden aan één Randstadprovincie, twee Randstadprovincies (de noord- en de zuidvleugel) of een sterkere coördinatie op Rijksniveau.

Verder wil Remkes in de provincies Noord- en Zuid-Holland een debat over een nieuwe ronde van gemeentelijke herindeling, omdat de bestuurskracht van veel gemeenten daar op middellange termijn tekort schiet. Over alle mogelijke opties wordt momenteel nog met de Holland 8 gesproken.

Buiten de Randstad vormen de provincies – met hun overwegend sterke maatschappelijke legitimatie en eigen identiteit – een adequaat middenbestuur. Wel doen zich daar ook discussies voor over de zwaarte van intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en dient in de provincies Groningen, Fryslân en Limburg op termijn naar de gemeentelijke herindeling te worden gekeken.

Daarnaast wil Remkes de grensoverschrijdende samenwerking in de discussie meenemen.