Eeuwenoude kiezen leiden naar tandarts

Het DNA-onderzoek maakt ook aannemelijk dat twee oude Vlaardingse families, namelijk Bot en Drop, waarschijnlijk één familie vormen. Opmerkelijk is verder dat in de kiezen van de zogeheten boomkistman genetisch materiaal is aangetroffen dat kan duiden op verwantschap met Vikingen.

De tandarts uit Rotterdam kon aan de hand van genealogische gegevens aantonen dat zijn rechtstreekse voorvader Willem Jorisz. in 1549 in het aan Vlaardingen grenzende Maasland woonde.
Eduard Zuiderent is zeer geïnteresseerd in genealogie en bezoekt vaak het Stadsarchief in Vlaardingen om onderzoek te doen naar zijn voorgeslacht.

Pareltje
Het is voor het eerst in Nederland gelukt om met hulp van DNA-onderzoek een periode van duizend jaar te overbruggen. De match is gebaseerd op gedetailleerd Y-chromosoom DNA-profiel dat exact hetzelfde is aangetroffen in de duizend jaar oude schedel. Het Y-chromosoom wordt van vader op zoon zonder noemenswaardige veranderingen doorgegeven. Ook Bas Zuiderent, de bekende cricket-international en de zoon van Eduard Zuiderent, is dus verwant met de duizend jaar geleden begraven Vlaardinger.

Het betreffende Y-chromosoom DNA-profiel komt overigens heel zelden in Nederland voor. Prof. dr. P. de Knijff van het Leids Universitair Medisch Centrum is zeer tevreden over het resultaat en noemt de match dan ook een ’pareltje op de Vlaardingse kroon’.

Geweld
Het duizend jaar oude DNA dat matcht met dat van Zuiderent, is van een circa 45-jarige man. Opvallend aan zijn schedel zijn sporen van geweld. De man heeft aan de rechterkant twee duidelijke deuken naast elkaar in zijn schedel. Dit wijst erop dat de man zeker twee keer flink geslagen is met een hard stomp voorwerp. De man heeft de klappen wel overleefd, aangezien de fracturen weer mooi geheeld zijn. Zijn gebit is overigens ook voor een tandarts interessant. Naast tandsteen, wat vaker voorkwam in het gebit in die tijd, waren op sommige plekken in het gebit duidelijk ontstekingen rondom de tandwortel te zien, wat uiteindelijk leidt tot uitval van tanden en kiezen.

De Vlaardingse families Drop en Bot
Uit het onderzoek blijkt ook dat de DNA-profielen van de families Bot en Drop nauwelijks van elkaar verschillen. Dit maakt het heel waarschijnlijk dat beide families aan elkaar verwant zijn. Het is nog niet eerder gebeurd in Nederland dat op deze manier zulke oude families met verschillende achternamen via hun DNA aan elkaar gekoppeld kunnen worden.

Viking-DNA in boomkistman
In de duizend jaar oude kiezen is verder een specifiek Y-chromosoom DNA-profiel aangetroffen dat door Engelse onderzoekers wordt aangeduid als het ‘Viking-Y-profiel’. In het Verenigd Koninkrijk komt dit type profiel vooral voor op de Schotse Orkney-eilanden. Het is bekend dat Vikingen uit Noorwegen zich daar rond 800 hebben gevestigd. Elders in Engeland komt dit Viking-Y-profiel veel minder frequent voor, terwijl het op het Europese vaste land juist vaker voorkomt, in Nederland zelfs bij circa 1 à 2 procent van alle mannen. Daarmee kan dus niet gezegd worden dat dit Y-chromosoom DNA ook daadwerkelijk door Vikingen hier is geïntroduceerd. Het kan al veel langer aanwezig zijn. Wel is het opmerkelijk dat in het grafveld ook kisten zijn gevonden van hout van gesloopte Vikingschepen.

Opvallend is ook dat het Viking-DNA is aangetroffen in afwijkende begraving. Het gevonden Viking-DNA is namelijk aangetroffen in een kies van de man die als enige van de 41 opgegraven personen in een boomstamkist was begraven. Van deze boomkistman met zijn markant vooruitstekende kaak, is eerder in opdracht van het Vlaardings Museum een gezichtsreconstructie gemaakt. Na het ontdekken van zijn boomstamkist en nadat hij een gezicht kreeg, is nu ook zijn DNA-profiel vastgesteld.

Graven in Vlaardingen
Het onderzoek naar oud-menselijk DNA staat in Nederland nog in de kinderschoenen. Het vergelijkend onderzoek van oud en modern DNA is voor Nederland een uniek project. De resultaten in Vlaardingen geven zicht op nieuwe onderzoeksrichtingen met het DNA-onderzoek. Het DNA-onderzoek in Vlaardingen maakt onderdeel uit van een groot publieksproject dat ‘Graven in Vlaardingen’ heet.
Dit project gaat over het 11e-eeuwse Vlaardingen, omdat Vlaardingen zich in die periode ontwikkelde tot de belangrijkste plaats van het graafschap dat later Holland zou heten.

Mede op basis van de resultaten van het DNA-onderzoek krijgen nog vier 11e-eeuwse schedels een gezicht. Ook zullen er diverse publieksboeken verschijnen en volgt er half 2008, in samenwerking met het Vlaardings Museum, een tentoonstelling. De uitvoering van dit publieksplan wordt mede mogelijk gemaakt door forse financiële bijdragen van het Fonds Schiedam Vlaardingen e.o. De opgraving in 2001/2002 in ‘het Gat in de Markt’ werd deels gesubsidieerd door de Provincie Zuid-Holland.