Giftige ATF-brand laat littekens achter

Bij twee slachtoffers waren de gevolgen zo ingrijpend dat zij hun werk niet langer konden doen en zich noodgedwongen moesten laten omscholen naar een ander beroep. In opdracht van de provincie is de afgelopen drie jaar breed geneeskundig onderzoek gedaan naar de gevolgen van de brand.

De gezondheidsdiensten adviseren hulpverleners om blootstelling aan rook nog meer te vermijden dan al gebruikelijk is en zich beter te beschermen. Naar verwachting zal de ATF-ramp hiermee vooral gevolgen hebben voor de werkwijze van politiemensen en ambulancepersoneel.

De klachten die de betreffende personen hebben zijn te scharen onder de medische term RADS: Reactive Airways Dysfunction Syndrome. Een aandoening veroorzaakt door een sterke reactie van de luchtwegen bij blootstelling aan een hoge concentratie irriterende stoffen, bijvoorbeeld rook. RADS ontstaat op korte termijn na een blootstelling. Geleidelijk verdwijnen de symptomen maar ze keren terug bij een herhaald contact met prikkelende stoffen, maar ook bij kou of bijvoorbeeld mist. Deze ‘hyperreactiviteit’ van de luchtwegen een kan een jaar aanhouden op de lange termijn verdwijnen de symptomen.

In de Drachtster situatie gaat het om personen die tijdens de ATF-brand in de directe nabijheid werkzaam waren Ze zijn door hun aanwezigheid nabij de brand blootgesteld aan een hoge concentratie rook. Er is geen RADS vastgesteld bij personen die op grotere afstand wonen of werken.
De diagnose RADS betekent overigens niet dat de personen bij wie het is vastgesteld ernstig ziek zijn of dit de afgelopen zeven jaar zijn geweest. Het is een aandoening die in het dagelijkse leven als zeer hinderlijk ervaren kan worden. Enkele van hen waren al sinds de brand onder behandeling van de longarts in het ziekenhuis Nij Smellinghe.
Het gezondheidsonderzoek was niet alleen gericht op luchtwegklachten, maar ook op huidklachten.

Een eerder inventariserend onderzoek door GGD Fryslân leerde dat er twee type aandoeningen kunnen ontstaan na een brand als bij de ATF: het eerder genoemde RADS en daarnaast de huidaandoening contact-dermatitis. Daarbij gaat om een reactie van de huid bij blootstelling aan een hoge concentratie prikkelende stoffen.

Er zijn geen gevallen van contact-dermatitis geconstateerd.
door de longarts en 8 door de huidarts. Deze ‘onderzoeksgroep’ komt voort uit een groep van 340 personen die in een eerdere fase van het onderzoek zijn benaderd naar aanleiding van gezondheidsklachten en een mogelijke relatie met de brand. GGD Fryslân adviseert in haar rapport onder meer dat de protocollen bij brandbestrijding aangepast moeten worden om te voorkomen dat bijvoorbeeld hulpverleners bij een hevige rookontwikkeling onbeschermd in contact komen met de rook.

In oktober 2003 nam de provincie Fryslân het initiatief tot het gezondheidsonderzoek. Aanleiding daarvoor waren de aanhoudende zorgen bij o.a. omwonenden en hulpverleners. Het nu afgeronde medische onderzoek is voorafgegaan door een uitgebreid inventariserend onderzoek van de uitgevoerde metingen n.a.v. de brand. Ook is een grote groep personen die in contact is geweest met de gevolgen van de brand ondervraagd. Dat bracht uiteindelijk RADS en contact-dermatitis in beeld als de te verwachten aandoeningen.