Klimaat verandert te snel voor trage bosplanten

De opwarming van de aarde zorgt ervoor dat de klimaatzones in Europa naar het noorden schuiven. Zo voorspellen klimatologen dat ons weer binnen enkele tientallen jaren op het huidige klimaat in de Loire-streek zal lijken. Best aangenaam, kun je denken, maar voor heel wat honkvaste plantensoorten wordt het een kwestie van aanpassen, uitwijken of uitsterven.

Doorgaans kunnen planten zich in het beste geval eenmaal per jaar ‘verplaatsen’ door hun zaden – hun nakomelingen – zo ver mogelijk te verspreiden. Daarvoor hebben ze verschillende technieken ontwikkeld: pluizen die zweven als een parachute, drijvende zaden, lekkere vruchten die door vogels of zoogdieren worden meegenomen ...

Bosplanten, die zich in de loop van de evolutie hebben aangepast aan de stabiele omstandigheden in bossen, hebben die technieken meestal niet. Daardoor kunnen ze zich maar heel traag verplaatsen, enkele centimeters of decimeters per jaar. Zo zijn veel bosplantensoorten 10 000 jaar na de laatste ijstijd nog altijd onderweg van hun warme Zuid-Europese schuilplaatsen naar het noorden. Als de klimaatgrenzen in de 21ste eeuw plotseling veel sneller naar het noorden verschuiven, zullen de bosplanten helemaal achterop hinken, met de hete adem van het klimaat in de nek.

De onderzoeksresultaten van Bas Van der Veken tonen aan dat veel typische plantensoorten die nu nog heel gewoon zijn in onze bossen, in de toekomst erg kwetsbaar kunnen worden. Sommige zullen zelfs met uitsterven bedreigd worden. Daarom is het nu al tijd om na te denken over mogelijke oplossingen voor een nieuwe biodiversiteitscrisis. Een strategie is om de verspreiding van zaden tussen afzonderlijke stukjes bos te stimuleren, onder andere door de aanleg van ‘corridors’: een soort van snelwegen voor planten en dieren. Als ook dat niet volstaat, zou de mens zelf hele plantenbestanden naar het noorden kunnen verplaatsen. Maar die maatregel zorgt voor veel discussie in natuurmiddens.