Regenwoud zuivert lucht beter dan gedacht

Het stofje is cruciaal voor de afbraak van veel gassen in de atmosfeer, waaronder broeikasgassen. Nature publiceert de ontdekking op 10 april.

Hydroxyl is een radicaal dat broeikasgassen als methaan afbreekt door chemische verbindingen met ze aan te gaan. De functie van dit stofje was al wel bekend, zegt Laurens Ganzeveld van de leerstoelgroep Aardsysteemkunde en klimaatverandering van Wageningen Universiteit. ‘We noemen hydroxyl ook wel het wasmiddel van de atmosfeer.’ Tot nu toe konden wetenschappers de concentratie in de lucht echter niet exact meten. Het radicaal heeft namelijk een heel korte levensduur. ‘Het wordt snel gevormd maar door de reacties met de andere stoffen verdwijnt het ook weer razendsnel.’

Berekeningen van de concentratie hydroxyl in de atmosfeer waren tot nu toe op basis van aannames en modellen. Dankzij ontwikkelingen in de meetapparatuur konden onderzoekers van het Duitse Max Planck Instituut voor Chemie met een vliegtuigje boven het tropisch regenwoud het radicaal meten. ‘Daaruit blijkt dat we de concentratie altijd substantieel hebben onderschat’, zegt Ganzeveld, die aan het onderzoek meewerkte.

Onderzoekers gingen er vanuit dat de hydroxylradicalen in het regenwoud reageerden met de grote hoeveelheden reactief koolwaterstof die de planten uitstoten, waardoor er minder radicalen overbleven om te reageren met andere gassen. De vliegtuigmetingen laten zien dat er tijdens de reacties met koolwaterstof ook weer hydroxyl gevormd wordt. Dat is volgens Ganzeveld het ‘ontbrekende puzzelstukje in de tropische atmosferische chemie’ en verklaart de gevonden hoge concentratie.

‘De tropen zijn blijkbaar nog veel beter in staat om de vervuiling uit de lucht halen dan we dachten’, zegt Ganzeveld. De ontdekking heeft ook gevolgen voor de voorspellingen van klimaatverandering. Door verstoringen van het regenwoud als ontbossing, wordt de atmosfeer veel minder natuurlijk gezuiverd dan werd aangenomen. ‘We zullen onze modelanalyses over de effecten van ontbossing op klimaat, chemie en luchtverontreiniging moeten herzien’, concludeert Ganzeveld. / Laurien Holtjer