De onderzoekers hopen de techniek in de toekomst in te zetten om de vruchtbaarheid te herstellen van mannen die vóór de puberteit een behandeling tegen kinderkanker moeten ondergaan, waardoor de stamcellen van de zaadvormende cellen afsterven. De Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek heeft het AMC toestemming gegeven om vanaf nu, na goedkeuring van ouders en kind, met dit doel biopten uit de zaadbal van deze kinderen af te nemen en te bewaren.
Testisweefsel bevat gewoonlijk heel weinig spermatogoniale stamcellen. Onder leiding van stamcelbioloog Ans van Pelt en Sjoerd Repping, hoogleraar Humane Voortplantingsbiologie, ontwikkelde het AMC-laboratorium voor Voortplantingsbiologie een kweekmethode om menselijke spermatogoniale stamcellen te vermeerderen. In de kweek vormden zich clusters van nieuw gevormde stamcellen die vervolgens konden worden geïsoleerd en overgebracht op een speciale voedingsbodem. Daar vermenigvuldigden zij zich verder.
Wanneer de onderzoekers de zo opgekweekte cellen inspoten in de testis van muizen zonder afweer, bleken die zich te begeven naar de wand van de zaadbuisjes: de plek waar stamcellen zich normaal gesproken bevinden. Daarmee is aangetoond dat het daadwerkelijk gaat om stamcellen van de zaadvormende cellen. Het is voor het eerst dat het is gelukt om humane spermatogoniale stamcellen langdurig te kweken en te vermeerderen. Eerder lukte dat bij verschillende diersoorten, zoals muizen, hamsters en stieren.
De afgelopen decennia is de overlevingskans van jongens met kanker enorm verbeterd. Eén van de vervelende bijwerkingen van hun behandeling is dat de jongens op volwassen leeftijd vaak onvruchtbaar zijn. Invriezen van sperma, zoals dat bij volwassen mannen met kanker gebeurt, is niet mogelijk als de jongens nog niet in de puberteit zijn en nog geen sperma produceren. Dat het nu mogelijk is om stamcellen te kweken uit testisweefsel, vergroot de kans dat de patiëntjes later toch kinderen kunnen krijgen. Voordat de nieuwe techniek ingezet kan worden, is verder onderzoek nodig naar de veiligheid ervan. Zo moet bijvoorbeeld vaststaan dat de zaadcellen genetisch stabiel zijn en dat er geen achtergebleven kankercellen met de stamcellen worden teruggeplaatst. Jongens die vóór de puberteit een chemokuur nodig hebben, kunnen binnenkort al wel een stukje van hun zaadbalweefsel laten invriezen in het AMC. Voor deze studie, die is uitgevoerd met financiële ondersteuning van de Stichting Kinderen Kankervrij (KiKa), maakten de onderzoekers gebruik van weefsel afkomstig van zes mannen bij wie de zaadbal werd verwijderd vanwege prostaatkanker.
