Een derde binnenlands nieuw in kranten niet van eigen makelij

Vaak kan de lezer dit niet uit het bericht opmaken. Dit blijkt uit een verkennend onderzoek van communicatiewetenschappers van de Radboud Universiteit Nijmegen. Bij soortgelijk onderzoek naar de Britse pers concludeerden de onderzoekers dat de onafhankelijkheid van die media ondermijnd wordt.

Van alle onderzochte binnenlandberichten in vier grote kranten bestaat een derde (32 procent) aanwijsbaar uit persbureaukopij of andere voorgeproduceerde informatie. Uit een nauwkeuriger vergelijking van een deel van alle onderzochte berichten blijkt dat ongeveer de helft hiervan geheel of gedeeltelijk uit voordgeproduceerde informatie bestaat. Het verschil tussen het ‘harde’ percentage van 32 en het indicatieve van 52 procent wordt vooral veroorzaakt doordat krantenredacties informatie die door anderen is geproduceerd, regelmatig zonder bronvermelding in hun eigen berichtgeving opnemen.

Tegenhanger van Brits onderzoek

Dit onderzoek van de Radboud Universiteit is de Nederlandse tegenhanger van een uitgebreider onderzoek van de Universiteit van Cardiff uit 2005/2006. Uit het Britse onderzoek bleek onder meer dat 70 procent van de binnenlandberichten in The Guardian, Independent, Times, Telegraph en Daily Mail geheel of gedeeltelijk uit voorverpakt nieuws bestaat. De bevindingen waren een pijler onder het vorig jaar verschenen boek Flat Earth News van de Britse onderzoeksjournalist Nick Davies, die daarin de kwaliteit van de journalistiek ter discussie stelde.

Herkomst van het nieuws vaak onbekend

Ook voor de Nederlandse lezer is het vaak niet duidelijk of een krantenbericht afkomstig is van een persbureau, een onderzoeksinstituut of uit eigen nieuwsgaring. In 40 procent van de artikelen wordt de bron niet genoemd. In de mate van anonimiteit van berichten zijn de verschillen tussen kranten groot: NRC Handelsblad telt het laagste percentage berichten waarvan de herkomst of producent onbekend is (5 procent), de Gelderlander het hoogste (77 procent). De Volkskrant en het AD zitten daar met 19 en 42 procent tussenin.

In Britse kranten steunt 30 procent van het nieuws rechtstreeks op pr-materiaal. In Nederland is dat slechts 2 procent. Het werkelijke aandeel is echter hoger doordat dagbladredacties gebruik maken van persbureauberichten waarin pr-materiaal is verwerkt.