Voor de geloofwaardigheid en effectiviteit van voorwaardelijke veroordelingen is het belangrijk dat snel wordt ingegrepen als het uit de hand loopt. Dit blijkt uit een wetsvoorstel van minister Hirsch Ballin en staatssecretaris Albayrak van Justitie dat binnenkort voor advies naar de Raad van State gaat.
Het voorstel bevat ook een lijst met bijzondere voorwaarden, zoals het volgen van gedragstraining, het ondergaan van een (ambulante) behandeling, een straatverbod, contactverbod, meldingsplicht of alcoholverbod.
Die duidelijkheid maakt het reclasseringstoezicht effectiever. De veroordeelde weet beter wat de opgelegde voorwaarden inhouden en wat hij moet doen en laten tijdens de proeftijd van enkele jaren. De reclassering staat sterker in het houden van het toezicht want die kan zich tegenover de veroordeelde beroepen op de rechterlijke beslissing.
Met gevangenisstraf als stok achter de deur is gedragsbeïnvloeding een sanctie die kansen biedt. Het overtreden van de voorwaarden betekent dat de gevangenisstraf in werking treedt. Het wetsvoorstel sluit aan bij het kabinetsbeleid om criminaliteit en recidive terug te dringen.
Dat beleid kenmerkt zich door persoonsgerichte aanpak. Voor vermindering van recidive is gedragsverandering noodzakelijk. Veel veroordeelden zitten minder dan twee maanden vast, te kort voor gedragsverandering.
Een voorwaardelijke straf biedt daarvoor meer ruimte, juist vanwege de proeftijd. Daarbij komt dat de combinatie van een aantal, soms vergaande, voorwaarden tezamen met de langere duur van de proeftijd de voorwaardelijke straf vaak ingrijpender maakt dan een (zeer) korte gevangenisstraf. De bewindslieden stimuleren daarom toepassing van straffen met bijzondere voorwaarden en intensivering van het reclasseringstoezicht op de naleving van deze voorwaarden.
Omdat die naleving essentieel is in de aanpak, kan overtreding niet zonder gevolgen blijven. Bij overtreding van de voorwaarden vraagt het openbaar ministerie de rechter om de veroordeelde zijn voorwaardelijke gevangenisstraf te laten uitzitten.
Tot het moment van die rechterlijke beslissing hoeft de veroordeelde in de huidige praktijk de cel niet in. Die situatie is onwenselijk. De bewindslieden willen daarom in de wet opnemen dat de veroordeelde in afwachting van de beslissing van de rechter opgesloten kan worden.
