donderdag, 18. juni 2009 - 0:43

Verband tussen vondstmeldingen 2007-2008 en Neanderthalervondst

Middelburg

De vondst van het oude schedelfragment van een Neanderthaler houdt verband met eerdere vondstmeldingen in 1998 en 2007-2008 bij Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) in Middelburg. Regelmatig worden van de Noordzeebodem grote hoeveelheden fossiele beenderen van mammoeten en andere ijstijddieren opgediept en soms ook stenen werktuigen van Neanderthalers.

Illustratief hiervoor zijn de grote hoeveelheid vuistbijlen, afslagen en fossiele faunaresten, die door Jan Meulmeester uit Middelburg in 2007 en 2008 zijn gevonden bij het grindsorteerbedrijf te Vlissingen en die hij vervolgens bij SCEZ heeft gemeld. De voorwerpen waren door een baggerbedrijf voor de kust van Engeland uit de Noordzeebodem omhooggehaald.

De voorwerpen vormden destijds het directe bewijs dat in het gebied van de huidige zuidelijke Noordzee Neanderthalers en grote zoogdieren zoals mammoeten, wolharige neushoorns en steppewisenten hebben rondgelopen. Jan Meulmeester ontving hiervoor in Engeland de prijs voor de belangrijkste archeologische ontdekking van het jaar 2008. Nooit eerder echter troffen wetenschappers in het genoemde gebied fossielen van Neanderthalers zelf aan.

Voor het eerst is in Nederland nu ook een fossiel van een Neanderthaler ontdekt. Het meer dan 40.000 jaar oude schedelfragment, met kenmerkende dikke Neanderthalerwenkbrauwboog, is gevonden langs de Zeeuwse kust en is afkomstig van de bodem van de Noordzee. Sinds 1874 worden daar enorme hoeveelheden fossiele botten boven water gehaald. Pas nu is daarin een Neanderthalerfossiel aangetroffen. De unieke vondst is op 15 juni jl. officieel onthuld door Ronald Plasterk (minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden (RMO), waar het vanaf 16 juni te zien is voor publiek.

De ontdekking van het eerste Neanderthalerfossiel op Nederlands grondgebied is een grote aanwinst voor het cultureel erfgoed van Nederland en een mijlpaal voor de Nederlandse archeologie en paleontologie. De vondst toont bovendien de archeologische en geologische rijkdom van de Noordzee aan. Die was in de ijstijd een laagvlakte in plaats van een zee.

Het schedelfragment is enkele jaren geleden door een amateur-paleontoloog gevonden in het afval van een schelpenzuiger. Dit materiaal werd opgezogen uit het Middeldiep, een gebied in de Noordzee op 15 kilometer uit de Zeeuwse kust. De ontdekking van het fossiel laat zien dat nader onderzoek van de Noordzeebodem van groot wetenschappelijk belang is.

Een internationaal wetenschappelijk team onder leiding van het Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology (Leipzig) heeft het Neanderthalerfossiel uit de Noordzee uitvoerig onderzocht. Ze deden dat in samenwerking met enkele medewerkers van de Universiteit Leiden. Vergelijkingen met elders gevonden Neanderthalerschedels tonen aan dat het gaat om een schedelfragment van een jonge man. In het botfragment zit een kleine holte, veroorzaakt door een goedaardige tumor die er waarschijnlijk al vanaf de geboorte zat. Onderzoek van de chemische samenstelling van het bot toont aan dat zijn dieet voornamelijk uit vlees bestond, zoals karakteristiek is voor Neanderthalers.

Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door jarenlange inzet van amateur-paleontologen in het Noordzee-kustgebied. Zo meldde een andere amateur-paleontoloog in 1998 - via de toenmalige Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek - de vondst van twee vuurstenen vuistbijlen, afslagen en een schrabber bij het Provinciaal Archeologisch Centrum Zeeland (PACZ), de voorganger van SCEZ. Deze voorwerpen waren in hetzelfde gebied opgezogen en zijn eveneens door Neanderthalers gebruikt.

Van 16 juni tot en met 27 september 2009 is het menselijke fossiel te zien in de presentatie ‘Neanderthaler uit de Noordzee’ in het Rijksmuseum van Oudheden. Gelijktijdig besteden ook het Natural History Museum (London) en Museum Boerhaave (Leiden) aandacht aan de vondst.
Provincie:
Tag(s):