Archeologische vondsten gedaan in Sittard

Doordat het afval vrijwel altijd onder de grondwaterspiegel gelegen heeft, zijn organische voorwerpen als bot en plantenresten goed bewaard, wat nationaal en internationaal zeer zeldzaam en in het geval van de steentijd zelfs uniek is.
Wethouder Yvonne Baetens-Derks, archeologie: “Wij wisten dat er resten uit de Romeinse tijd gevonden zouden worden. Dat er echter zulke grote hoeveelheden gevonden zijn en dat er bovendien vondsten van de eerste landbouwers in Nederland tevoorschijn zouden komen was een geweldige verrassing. Met deze resultaten wordt onze gemeente stevig op de archeologische kaart gezet.”

Van december 2009 tot april 2010 heeft archeologisch onderzoeksbureau Archeodienst in opdracht van de gemeente Sittard-Geleen het bouwterrein van De Dominicaan onderzocht. Daarbij zijn uit de beeklopen maar liefst 500 grote bigbags met grond verzameld, die na de opgraving gezeefd zijn. Het zeefwerk heeft twee maanden geduurd. De vondsten waren spectaculair. Projectleider Willem-Simon van de Graaf van Archeodienst: “Er zijn meer dan 10.000 stukken bot en een vergelijkbare hoeveelheid aardewerkscherven verzameld. Daaronder bevinden zich unieke vondsten zoals drie bijlen en twee hamers gemaakt van gewei. Ze dateren vermoedelijk uit de IJzertijd. Daarnaast veel metalen voorwerpen uit de Romeinse tijd zoals een goed bewaard hangslot, waarvan er in Nederland waarschijnlijk geen tweede bestaat.”

In alle tijden hebben mensen graag in de buurt van een beek gewoond. Deze leverde drinkwater, vis en snel transport. Daarnaast werd de beek als riool en afvalstort gebruikt. Al rond 5.000 jaar voor Christus woonden mensen aan de Geleenbeek. Het gaat om de eerste landbouwers in Nederland die naar hun typische aardewerk Lineaire Bandkeramiek genoemd worden. Bij de opgraving zijn helaas geen resten van hun huizen gevonden, maar wel het afval dat ze in de beek gegooid hebben. Gemeentelijk archeoloog Marion Aarts: “Omdat de eerste boeren zich binnen Nederland alleen in Zuid-Limburg gevestigd hebben, waar het grondwater over het algemeen erg diep ligt, zijn er uit deze periode vrijwel geen botten en zeker geen plantaardig materiaal bewaard gebleven. We hebben nu de unieke gelegenheid om aan de hand van stuifmeel en zaden die in de beek gewaaid zijn, het toenmalige landschap te reconstrueren en te achterhalen welke gewassen men toen verbouwd heeft. Hierdoor krijgen we een veel beter beeld van de leefwijze van dit volk.”

Ook voor de ijzertijd (500 voor Chr. — jaar nul) en de daarop volgende Romeinse tijd kan het landschap gereconstrueerd worden. Uit deze perioden kan door de grote hoeveelheden vondsten uit de beek ook nagegaan worden wat voor vlees men gegeten heeft en hoe het keuken- en tafelgerei eruit zag. Bovendien zijn uit deze perioden op de oever van de beek resten van huizen gevonden. Enkele diepe kuilen aan de rand van de Romeinse beek doen vermoeden dat hier de funderingspalen van een brug over de beek gestaan hebben. Dit alles geeft een zo’n gedetailleerd beeld van het leven van de bewoners als tot nu toe maar zelden mogelijk was.

Er is niet alleen afval in de beek gegooid. Op bepaalde plekken van de beek zijn veel waardevolle metalen vondsten als mantelspelden en munten gevonden. Misschien zijn deze ritueel als offer in de beek geworpen om de goden gunstig te stellen. Daarnaast zijn botten gevonden van dieren die niet gegeten werden zoals hond en kat, maar ook zijn er menselijke botten waaronder twee schedels. Het is een raadsel hoe deze in de beek terecht gekomen zijn.

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is zeer verheugd met de resultaten die als “een zeldzame en belangrijke vondst” omschreven worden.