Bomen verdampen minder vocht zodra hitte toeslaat, waardoor de temperatuur rond bossen aanvankelijk stijgt. Maar tijdens extreem langdurige hitteperioden kunnen bossen veel langer doorgaan met verdampen, waardoor ze netto juist voor afkoeling zorgen. Gras heeft aanvankelijk een verkoelend effect, maar dat effect verdwijnt tijdens lange hete perioden. Dat blijkt uit onderzoek van Rubiconwinnaar Ryan Teuling, gepubliceerd in Nature Geoscience.
Om grote problemen zoals in de extreem hete zomers van 2003 en 2006 te voorkomen –in Nederland overleden tussen de 500 en 2000 mensen extra –, is het cruciaal om te begrijpen welke invloed het landschap heeft op opwarming. Centraal en West-Europa zullen steeds vaker te maken krijgen met hoge zomertemperaturen en hittegolven. Volgens Teuling zorgen bossen aanvankelijk voor hogere temperaturen tijdens een hittegolf, maar voorkomen ze wel dat een hittegolf steeds erger wordt. Daarnaast raken waterreserves minder snel uitgeput door geringe verdamping van bossen.
Na de recente hittegolven in Europa werd de vraag naar de invloed van landgebruik op de temperatuur en het klimaat actueel. Wetenschappers gingen er tot nu toe van uit dat een gebrek aan neerslag tijdens hittegolven automatisch leidt tot afname van verdamping. Ryan Teuling werkte voor dit onderzoek samen met klimaatonderzoekers uit diverse Europese landen. Het onderzoek is gedaan met een uitgebreid netwerk van meetmasten, waaronder twee in Nederland. Voor gebieden waar geen masten staan zijn satellietgegevens gebruikt.
Watertekort
Uit het onderzoek van Teuling en zijn collega’s blijkt dat er grote verschillen in verdamping bestaan tijdens hittegolven. Graslanden verdampen meer bij hogere temperatuur en stoppen pas als er geen water meer beschikbaar is. Tijdens kortstondige hittegolven heeft de meeste opwarming plaats boven bossen, maar bij aanhoudende gevallen zorgt juist de verhoogde verdamping van graslanden voor een watertekort. Mogelijk biedt dit mechanisme ook een verklaring voor de extreem hoge temperaturen in de omgeving van Moskou deze zomer.
Hoofdonderzoeker Ryan Teuling voerde zijn onderzoek uit bij het ETH Zurich met financiering van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Teuling ontving van NWO projectfinanciering uit Rubicon. Met Rubicon kunnen pas gepromoveerde Nederlandse wetenschappers onderzoekservaring opdoen in het buitenland. Onlangs ontving Teuling een Veni uit de Vernieuwingsimpuls van NWO om verder onderzoek te doen naar de rol van bossen in het regionale klimaatsysteem.
