Dat komt doordat het kabinet zowel bezuinigt op het landschap, als de regierol erover opgeeft. Dit mag wat Landschapsbeheer Nederland betreft niet gebeuren.
Directeur Arno Willems van Landschapsbeheer Nederland heeft begrip voor bezuinigingen in een economisch moeilijke tijd. Maar de korting van minstens 25 procent op het beheer van het landschap vindt hij buitensporig. Ter illustratie: onderzoeksbureau KPMG becijferde dit jaar dat jaarlijks 418 miljoen euro nodig is voor het behoud van onze waardevolste landschappen. Dit kabinet zal maximaal 100 miljoen beschikbaar stellen.
Willems: 'Zeker is dat het landschap hier zichtbaar onder gaat lijden. Het onderhoud van heggen, poelen, knotwilgen, houtwallen, wandelpaden, singels, heidevelden, en holle wegen - het zal minder worden, of zelfs geschrapt. Terwijl dat eigenlijk niet kan, want ons buitengebied heeft onderhoud nodig, net als de stad. Door deze bezuinigingen komt dan ook de kwaliteit van ons erfgoed in het geding.'
De bezuinigingen zijn niet het enige probleem. Het kabinet draagt ook de regie over het landschapsbeheer over aan provincies en gemeentes, zonder een opdracht mee te geven. Dit zal leiden tot symboolpolitiek bij gemeenten, die daadkrachtig willen overkomen door bijvoorbeeld bedrijventerreinen op zichtlocaties aan te leggen. 'In een tijd waarin veel bedrijfsruimte onbenut blijft, is dit veelal zinloos', zegt Willems. 'Het landschap lijdt hieronder. Nu al. Je hoeft alleen maar de A2 of de A12 af te rijden om dit te zien.'
Landschap dreigt aldus een non-onderwerp te worden, terwijl het landschap op veel manieren van economische waarde is. Een zorgvuldig onderhouden landschap levert hogere onroerendgoedprijzen op, betere recreatiemogelijkheden, en een gezondere omgeving. Dat zijn economische effecten op middellange termijn, die worden opgeofferd aan het belang op korte termijn daadkrachtig over te komen. Dom, vindt Landschapsbeheer Nederland, dat ervoor pleit volgende generaties niet op te schepen met de schade.
Hoe kwetsbaar het landschap zelfs in economisch voorspoedige tijden is geweest, toont een recente studie van wetenschappers van Wageningen University aan. Zij constateerden dat het Nederlandse landschap de afgelopen decennia feitelijk 'vogelvrij' is geweest, zodra gemeenten en provincies bouwambities hadden. In vijftien jaar tijd is een gebied ter grootte van de Noordoostpolder verstedelijkt.
Landschapsbeheer Nederland is nadrukkelijk niet tegen bouwen. Willems: 'Het landschap is mede gemaakt door mensen, en is er voor mensen. Wij vragen alleen om samenhang en overleg.' Landschap is immers geen luxe, vindt Willems. 'Het is de ziel van Nederland. Het is het duinenlandschap langs de kust, het is het coulissenlandschap in Twente, en het zijn de historische verkavelingen van het Groene Hart. Hun bestaan lijkt vanzelfsprekend, maar is dat niet. Je kunt er sluipenderwijs inbreuk op maken. Totdat het plots is verdwenen.'
Landschapsbeheer Nederland en zijn twaalf provinciale organisaties zullen de komende tijd meer van zich laten horen. Niet alleen door kritiek te uiten en problemen te signaleren, maar ook met positieve acties. Om te beginnen op 2 januari. Die dag heten Landschapsbeheer Nederland en alle collega-organisaties buitengenieters van harte welkom. Om te laten zien dat ze de krachten bundelen, en om aandacht te vragen voor de toekomst van landschap en natuur.
