Antibioticagebruik in ziekenhuizen

Hij pleit voor een uniformere behandeling. Liem promoveert op 14 april.

Ziekenhuisapotheker Yves Liem van het UMC Utrecht analyseerde welke antibiotica de tien Nederlandse neonatale intensive care units (NICU's) in 2005 gebruikten. Van de pasgeborenen die op een NICU opgenomen worden zijn het vooral de te vroeg geboren baby's met een te laag geboortegewicht die behandeld worden met antibiotica. Bij hen is de afweer tegen infecties minder goed dan bij op tijd geboren baby's met een normaal geboortegewicht. In 2005 werden per NICU 300 tot 600 pasgeborenen opgenomen, waarvan bij 10 tot 24 procent een bacteriële bloedvergiftiging (sepsis) optrad.

Het antibioticagebruik blijkt sterk te verschillen per NICU. De ene NICU gebruikte bijna drie maal zoveel antibiotica als de andere. In de tien NICU's werden gemiddeld zes verschillende antibiotica gebruikt om 90 procent van hun patiënten te behandelen. Maar hiervoor waren in enkele NICU's drie verschillende antibiotica toereikend en in andere tien. Die variatie is opvallend. Overigens gebruiken Nederlandse NICU's minder verschillende antibiotica dan buitenlandse kindergeneeskundige afdelingen.

Verder signaleert Liem dat sommige NICU's relatief vaak hun toevlucht nemen tot `reserve'-antibiotica, zoals vancomycine, teicoplanine en derde generatie cefalosporinen. Deze antibiotica moeten zo weinig mogelijk gebruikt worden. Dan zijn ze nog bruikbaar wanneer resistentie is opgetreden tegen andere antibiotica.

Liem vergeleek ook het antibioticagebruik van alle 94 Nederlandse ziekenhuizen tussen 1997 en 2002. Het antibioticagebruik per ziekenhuis blijkt sterk te variëren. Maar dat zegt weinig over specifieke patiëntengroepen, vandaar dat Liem daarna het antibioticagebruik in NICU's verder analyseerde.

Liem: "Ik vind het opmerkelijk dat in het kleine Nederland de ene NICU met drie antibiotica negentig procent van zijn patiënten kan behandelen, terwijl een andere NICU daar tien voor nodig heeft. Het is niet helemaal duidelijk waar die verschillen vandaan komen. Het wijst volgens mij op het belang van `antibiotic stewardship'. Dat is een speciaal antibiotica-team met onder meer artsen en apothekers dat toeziet op juist gebruik van antibiotica."

Liem analyseerde ook de dosis-aanbevelingen van veel voorgeschreven antibiotica bij pasgeborenen uit zeven verschillende internationaal gerenommeerde tekstboeken. De dosis-adviezen bleken uiteen te lopen. Alle Nederlandse NICU's hebben richtlijnen voor de behandeling van infecties bij pasgeborenen, waarbij de keuze van antibiotica blijkt te variëren, maar waarbij de dosis vastgelegd is in een landelijk Kinderformularium. Liem benadrukt het belang van een verstandig antibioticabeleid door Nederlandse NICU's om de ontwikkeling van resistentie tegen te gaan.