DNA-onderzoek skeletresten in tombe Koorkerk te Middelburg

De Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) heeft de Rijksgebouwendienst verzocht haar medewerking aan dit onderzoek te verlenen. De Rijksgebouwendienst is eigenaar van het graf. De SCEZ fungeerde tevens als opdrachtgever voor de uitvoering van de verschillende werkzaamheden.

De skeletresten zijn in 1928 in de tombe geplaatst. Aangenomen wordt dat ze afkomstig zijn van Rooms-Koning graaf Willem II († 1256) of zijn broer Floris de Voogd († 1258). Al meer dan twee eeuwen zijn hierover uitvoerige discussies gevoerd. Er is zelfs gesuggereerd dat het skelet helemaal niet afkomstig is van een lid van de Hollandse grafelijke familie. Ook voor deze veronderstelling zijn steekhoudende argumenten aan te voeren.

Willem II is een van de vele middeleeuwse graven die over Holland en Zeeland regeren. Hij leeft maar kort, van 1227 (of 1228) tot 1256. Net als zijn zoon Floris V en vele andere vorsten in de middeleeuwen komt hij op gewelddadige wijze om het leven. Tijdens zijn korte leven en regeerperiode brengt Willem II het tot Rooms-Koning en bijna tot keizer.

In nationaal en zelfs internationaal perspectief is Willem II een belangrijke vorst. Dus niet alleen voor Zeeland. Zijn aanzien verwerft hij door politieke contacten en leiderschap in militaire acties. In zijn machtsgebied verleent hij aan verschillende plaatsen stadsrechten. Ook begint hij met de bouw van de Ridderzaal in Den Haag.

Hoewel Willem II bij Hoogwoud in Noord-Holland sneuvelt, wordt hij begraven in Middelburg. Tenminste, dat wordt aangenomen. De twee eerdere grafmonumenten voor Willem II zijn namelijk door brand verwoest (in 1492 en 1568). Het later, in 1817 ontdekte riddergraf kan dat van Willem II zijn, zeker is dit echter niet. In Middelburg herinneren nog twee beelden aan hem.

Het fysisch antropologisch en het DNA-onderzoek wordt uitgevoerd door prof. dr. G.J.R. Maat en prof. dr. P. de Knijff, beiden verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Het historisch onderzoek wordt uitgevoerd door prof. dr. E.H.P. Cordfunke, tevens de coördinator van het onderzoek. Het onderzoek van de Middelburgse skeletresten wordt betrokken bij de resultaten van het nog lopende, gecombineerd historisch/fysisch antropologisch onderzoek naar de skeletten van leden van het Hollandse Huis (circa 885-1299) te Rijnsburg en Egmond.

De tombe is een reconstructie uit 1928. Het is een nis aan de zuidwand van de Koorkerk, die is dichtgezet met een bakstenen muur waarop een zware, hardstenen dekplaat is aangebracht. Op de dekplaat zijn fragmenten van een middeleeuwse grafsculptuur bevestigd. De fragmenten stellen een ridderfiguur voor, mogelijk Rooms-Koning Willem II. De reconstructie uit 1928 en de presentatie van de ridderfiguur zijn naar huidig inzicht voor verbetering vatbaar.

De skeletresten zijn eerder al, in 1980, kortstondig uit de tombe verwijderd en vervolgens teruggeplaatst. Voor de recente verwijdering is gekozen voor het boren van twee gaten in de gemetselde bakstenen voorwand uit de jaren ’50 van de twintigste eeuw.

Alvorens de skeletresten te verwijderen is de ruimte visueel geïnspecteerd met een endoscoop. De resten waren verpakt in vijf plastic zakken, die uit de tombe zijn gehaald door de heer Maat. Naast de skeletresten bevonden zich in de tombe ook nog restanten van een houten kist en een loden koker. De houten kist is blijven staan. De loden koker (met ingegraveerd het jaartal 1866) is uit de tombe verwijderd en overgebracht naar het Zeeuws Archeologisch Depot van de SCEZ in Middelburg.

De skeletresten zijn in een doos van polytheen geplaatst en overgebracht naar het laboratorium van het Leids Universitair Medisch Centrum. Nadat het onderzoek is afgerond worden de skeletresten overgebracht naar het Zeeuws Archeologisch Depot in Middelburg, in afwachting van de verbetering van de presentatie van de tombe.

De gaten in de voorwand van de tombe zijn weer dichtgezet.
Foto’s van de verwijdering van de skeletresten zijn te vinden op het webportaal GeschiedenisZeeland.nl (www.geschiedeniszeeland.nl/algemeen/graftombe). Het webportaal heeft ook een thema aan Rooms-Koning Willem II gewijd.