Die aanbeveling doet de Nationaal rapporteur mensenhandel en seksueel geweld tegen kinderen Corinne Dettmeijer in een onderzoek dat zij heeft aangeboden aan de ministers van Veiligheid en Justitie en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Achter draagmoederschap in het buitenland kan namelijk een wereld van mensenhandel schuilgaan.
Eerste onderzoek naar commercieel draagmoederschap en mensenhandel
In het vandaag verschenen onderzoek onderzoekt de Nationaal Rapporteur voor het eerst het verband tussen draagmoederschap en mensenhandel. Gedwongen draagmoederschap wordt in het Wetboek van Strafrecht niet expliciet beschreven als een vorm van mensenhandel, maar kan worden beschouwd als een vorm van gedwongen dienstverlening. Daarvan kan sprake zijn wanneer voornamelijk anderen (bemiddelaars, echtgenoten) geld verdienen aan de draagmoeder en de draagmoeder alle financiële risico’s en gezondheidsrisico’s draagt.
Niet meewerken aan uitbuiting van buitenlandse draagmoeders
In Nederland zijn de regels rondom draagmoederschap streng. Commercieel draagmoederschap (het zijn van draagmoeder voor een financiële vergoeding) is niet toegestaan, in tegenstelling tot landen als de Verenigde Staten, India en Oekraïne. Op de internationale ‘babymarkt’ brengen intermediaire bedrijven wensouders, draagmoeders en vruchtbaarheidsklinieken met elkaar in contact. Internet, mondialisering en voortschrijdende voortplantingstechnieken maken het gebruik van die buitenlandse diensten steeds laagdrempeliger. Daarin schuilt echter een risico: de rechten van draagmoeders worden niet in alle landen gewaarborgd. "Niemand wil meewerken aan het verschijnsel dat vrouwen worden uitgebuit om kinderen te krijgen. De overheid zou wensouders daarom over deze risico’s moeten voorlichten. Dat wordt nu nog niet gedaan."
Orgaantoerisme en risico op mensenhandel
Naast commercieel draagmoederschap besteedt de Nationaal Rapporteur in haar onderzoek aandacht aan actuele ontwikkelingen op het gebied van orgaandonatie en het gedwongen afstaan van organen. Er zijn geen aanwijzingen dat deze vorm van mensenhandel veel voorkomt in Nederland of dat Nederlanders zich daaraan in het buitenland schuldig maken. "Gelet op het nog steeds nijpende tekort aan orgaandonoren, internationalisering en internet blijft waakzaamheid geboden. Vormen van mensenhandel die wij in het buitenland zien, zullen vroeg of laat ook hier gaan spelen. Daar moeten we op voorbereid zijn," aldus Corinne Dettmeijer. Het ministerie van VWS moet hierin een voortrekkersrol nemen door orgaanhandel en orgaantoerisme beter in kaart te brengen.
