Nibud komt met doorberekening aangepast regeerakkoord

'Tussen 2012 en 2017 zien wij koopkrachtverschillen die variëren van min 15,9% tot plus 5,2%', meldt het Nibud vrijdag. Het Nibud kon deze analyse maken omdat het instituut al eerder op verzoek van de Tweede Kamer een analyse had gemaakt van het oorspronkelijk reageerakkoord.

Variabele Zorgpremie geschrapt
De nieuwe plannen, zoals het vervangen van de inkomensafhankelijke zorgpremie door aanpassingen in de arbeidskorting en de algemene heffingskorting, konden daardoor ook vrij eenvoudig worden geanalyseerd.

Bijstand en middeninkomens slechter af
Het Nibud ziet dat er minder extreme koopkrachtverschillen zijn, maar dat bijstandsgerechtigden nog steeds flink inleveren. Werkenden met lage en hoge inkomens leveren minder in, maar de middeninkomens zijn door de aanpassingen iets slechter af.

Verschil oud en nieuw regeerakkoord
In vergelijking met het oorspronkelijke regeerakkoord laat het aangepaste akkoord zien dat huishoudens maximaal 2,9% extra aan koopkracht inleveren en er maximaal 6,1% extra op vooruit gaan.

Zo ging bijvoorbeeld een alleenstaande met een inkomen van € 75.000 er bij het eerste regeerakkoord 8,2% op achteruit, bij het aangepaste akkoord is dat -2,1%, een verbetering van 6,1%. Verder valt op dat er minder extreme percentages zijn dan het bij het eerste regeerakkoord.

Ook ziet het Nibud dat alleenverdieners (huishoudens met twee volwassenen waarbij er één werkt) meer voordeel van de aanpassingen hebben dan tweeverdieners. Ook zijn de middeninkomens nu iets slechter af en de lage en hoge inkomens iets positiever af.

Alleen bijstandsgerechtigden gaan er nog steeds op achteruit, al is het wat minder dan bij het eerste regeerakkoord. En de echtparen boven de 65plus leveren meer in. Dit komt omdat aangepaste fiscale maatregelen ongunstiger voor deze groep uitwerken.

Bijstand daalt
Wat opvalt, is dat een alleenstaande ouder met één kind en een bijstandsinkomen er € 82, op achteruit gaat, omdat het bijstandsbedrag daalt en de kinderbijslag voor kinderen van 6 jaar en ouder wordt verlaagd. Dit is een koopkrachtdaling van 5,2%; bij de vorige plannen zou dit gezin er 6,4% op achteruit zijn gegaan.

Als dit huishouden twee kinderen zou hebben dan zou diegene er minder op achteruit gaan omdat het kind gebonden budget voor het tweede kind meer stijgt dan voor het eerste kind. De koopkrachtdaling is dan 3,1%, ofwel - € 52 in 5 jaar tijd.

Gepensioneerden leveren in
Daarnaast gaan mensen die met vervroegd pensioen zijn er met het nieuwe akkoord nog steeds flink op achteruit, bijna 16%. Het Nibud brengt hierbij wel een kanttekening aan, dat de meeste mensen die nu met vervroegd pensioen zijn, dat over 5 jaar niet meer zijn.

De 65-plussers met een aanvullend pensioen blijven er op achteruitgaan, tussen de 0,2% en 10,4%. Dit komt doordat de aanvullende pensioenen in 2017 dalen ten opzichte van 2012, terwijl de prijzen wel met 8 procent stijgen. Daarnaast pakken aangepaste fiscale maatregelen in het tweede regeerakkoord voor echtparen met een aanvullend pensioen slechter uit.

Eenverdieners versus tweeverdieners
Huishoudens met twee volwassen waarbij één werkt zijn slechter af dan tweeverdieners. Dit komt omdat tweeverdieners profiteren van de hogere algemene heffingskorting en de maximale arbeidskorting. Voor hogere inkomens worden deze kortingen echter afgebouwd.

Kinderbijslag niet verhoogd
Alle ouders hebben last van het feit dat de kinderbijslag wordt verlaagd naar het bedrag voor de groep tussen 0 en 6 jaar. Het kindgebonden budget wordt wel verhoogd maar is alleen van toepassing op lage inkomens. Midden en hoge inkomens zien alleen een koopkrachtverbetering als beide partners werken.

Ouders met één werkende partner hebben te maken met de maatregelen dat er een steeds kleiner deel van de algemene heffingskorting kan worden overgedragen. Verder is het zo dat het kabinet het al oude ingezette beleid van het verlagen van de kinderopvangtoeslag voortzet, waardoor ouders met kinderen in de kinderopvang meer inleveren dan ouders zonder kinderopvang.

De term koopkrachtontwikkeling staat voor de hoeveelheid goederen en diensten die met het netto inkomen kunnen worden gekocht in vergelijking met vorige jaren.

Koopkrachtcijfers voor 2017
Het Nibud geeft als kanttekening bij deze cijfers aan dat er tussen 2012 en 2017 nog veel kan veranderen. De plannen van het kabinet kunnen nog worden gewijzigd gedurende de komende jaren, de economie ontwikkelt zich continu en binnen huishoudens kan er ook nog een hoop veranderen.

Dat is ook de reden dat het Nibud zelf twee keer per jaar met koopkrachtplaatjes komt. Zo zal het instituut in januari 2013 met koopkrachtcijfers over 2013 komen. Dan berekent Nibud hoe de portemonnee van de Nederlandse huishoudens er uit ziet ten opzichte van 2012, en wordt echt inzichtelijk welke huishoudens moeten bezuinigen en hoeveel.

Achtergronden bij de berekeningen
De koopkrachtverschillen zijn omgerekend naar gemiddelde maandbedragen. Fiscale voordelen, vakantiegeld, kinderbijslag en dergelijke zijn al bij het netto maandbedrag geteld. Bij de bedragen is het Nibud uitgegaan van een inflatie van 9,5% en bruto loonontwikkeling van 8 %. Alle fiscale regelingen van 2012 tot en met 2017 zijn gebruikt.

'We zijn er vanuit gegaan dat alle toeslagen en inkomensondersteuning worden aangevraagd. Er is geen rekening gehouden met wijzigingen in de bijzondere bijstand of gezondheidssituatie. De hier genoemde huishoudens zijn slechts voorbeelden, waarbij de situatie simpel is gehouden. Er is geen rekening gehouden met specifieke aftrekposten of bijtellingen. In werkelijkheid gebeurt er natuurlijk veel meer in een huishouden. Promotie, veranderen van baan, (gedeeltelijk) stoppen met werken, gezinsuitbreiding e.d. zijn gebeurtenissen die veel meer van invloed zijn op het besteedbare inkomen van huishoudens. Als gevolg van het bovenstaande zullen huishoudens zich nooit helemaal herkennen in de hier gegeven voorbeelden', aldus het Nibud.