‘PvdA riskeert groter verlies dan VVD door bezuinigingen op verzorgingsstaat’

Dit concludeert NWO-onderzoeker Barbara Vis van de Vrije Universiteit Amsterdam. Haar onderzoeksresultaten verschijnen in een komende uitgave van het wetenschappelijke tijdschrift Comparative European Politics.

Om tot de resultaten te komen, analyseerde politicologe Barbara Vis 269 verkiezingsuitslagen (in de periode 1970-2002) van Nederland en tien andere Noord- en West-Europese landen, evenals van Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Voorheen werd aangenomen dat alle politieke partijen nadeel ondervinden van het doorvoeren van bezuinigingen op sociale voorzieningen, zoals snijden in de pensioenen. Zowel kiezers van links- als rechtsgeoriënteerde partijen profiteren namelijk van sociale voorzieningen, en mensen houden er niet van als iets van ze wordt afgenomen. Vis stelde echter vast dat de mate van stemverlies afhangt van het type partij dat de bezuinigingsmaatregelen uitvoerde.

‘Van christendemocratische, sociaaldemocratische en socialistische partijen verwachten we meer dan van conservatieve en liberale partijen dat ze handelen in het belang van de verzorgingsstaat,’ legt de politicologe uit. ‘Het zijn partijen die zich in het verleden expliciet hebben ingezet voor de opbouw en handhaving van de verzorgingsstaat. Zodoende hebben ze een zogeheten positief welvaartsstaatimago bij kiezers gekregen.’ Wanneer deze partijen bezuinigen op bijvoorbeeld sociale zekerheid of zorg, komt dat hard aan. Teleurgestelde kiezers van een partij met een positief verzorgingsstaatimago gaan bij volgende verkiezingen dan ook op zoek naar een alternatief: een oppositiepartij die zich ook zichtbaar voor de verzorgingsstaat heeft ingezet. Dit scheelt gemiddeld enkele zetels, bleek uit de data.

Regeerakkoord

Op basis van de onderzoeksresultaten verwacht Vis dat de PvdA het lastig gaat krijgen met het recente besluit uit het regeerakkoord om te korten op de WW-uitkering. ‘Van de PvdA, een partij met een positief verzorgingsstaatimago, verwachtten kiezers die specifieke bezuiniging niet.’ Voor partijen die nauwelijks met de verzorgingsstaat geassocieerd worden, zoals de VVD, geldt de afstraffing niet. ‘Kiezers gaan er niet van uit dat regerende conservatieve of liberale partijen de status quo handhaven,’ aldus Vis. ‘Deze partijen komen vaak weg met bezuinigingen op de welvaartsstaat.’

Barbara Vis ontving een Veni-subsidie van NWO om haar onderzoek uit te kunnen voeren. Ze werkte hiertoe samen met Gijs Schumacher van de Universiteit van Zuid-Denemarken en Kees van Kersbergen van de Universiteit van Aarhus.