De dreiging de uitgaat van jihadreizigers naar Syrië en hun potentiële terugkeer naar Nederland blijft een van de belangrijkste elementen van het huidige dreigingsbeeld. Hoewel niet van iedere terugkeerder een dreiging uit gaat, moet er rekening mee worden gehouden dat dergelijke personen niet alleen radicaal maar ook getraumatiseerd en in hoge mate geweldsbereid kunnen terugkeren. Met een aantal van vijftig tot honderd jihadreizigers lijkt de snelle groei van eerder dit jaar te stagneren. De ontwikkelingen in Nederland lopen daarmee in de pas met die in vergelijkbare westerse landen.
Situatie in Syrië
Ook de voornaamste internationale dreiging met een potentiële uitstraling naar Nederland gaat thans uit van de situatie in Syrië. Er is al maanden sprake van een ‘patstelling’ waarbij het Syrische leger en de gewapende oppositie geleid door het Vrije Syrische Leger (VSL) met steun van verschillende jihadistische netwerken elkaar in een dodelijk evenwicht houden met vele gruwelijkheden en slachtoffers over en weer. De strijd beperkt zich inmiddels al lang niet meer tussen het regime en de oppositie. Het krijgt ook steeds meer een duidelijk sektarisch en religieus karakter. Niet alleen in Syrië maar nadrukkelijk ook daarbuiten. Relevant daarbij voor het dreigingsbeeld voor Nederland is de aanzuigende werking op geradicaliseerde jongeren en de betrokkenheid van jihadistische netwerken in Syrië. Andere brandhaarden met een mogelijke uitstraling naar Nederland zijn Mali, Jemen, Somalië, Nigeria en Afghanistan.
Recente gebeurtenissen in het buitenland maken overigens duidelijk dat ook van vastberaden jihadreizigers die zijn tegengehouden een dreiging uit kan gaan. Sommige westerse jihadisten raakten nadat zij ervan weerhouden waren hun doel in het buitenland te bereiken betrokken bij binnenlandse complotten. Diverse incidenten tonen de risico’s die van kleinschalige en simpele aanslagen, uitgevoerd door solisten of een klein aantal personen, zoals de moordaanslag op een soldaat in Londen en het jihadistische steekincident in Parijs.
Er is daarnaast sprake van kritische aandacht voor het Nederlandse asielbeleid. Daarbij lijkt er ook sprake te zijn van een verharding onder het extremistische deel van de asielrechtenbeweging.
Ondanks de zorgen over deze risico’s is de Nederlandse bevolking in algemene zin weerbaar tegen extremisme en geweld uit ideologische motieven. Tegenover de jihadgang naar Syrië vanuit Nederland staan initiatieven vanuit diverse moslimgemeenschappen. De publieke verklaringen tegen de deelname aan de strijd in Syrië zijn belangrijke signalen waarvan een ontmoedigende werking kan uitgaan. Daarnaast is de aandacht voor vraagstukken rondom radicalisering en terrorisme in de Nederlandse samenleving de afgelopen tijd toegenomen. Hierdoor is ook de waakzaamheid voor risico’s op het gebied van terrorisme en extremisme versterkt.