Nieuw anti-cyberpestprogramma getest door duizenden vmbo’ers

Pestkoppenstoppen is in Nederland het eerste antipest-programma dat op effectiviteit wordt onderzocht. Het is ontwikkeld door de Open Universiteit en biedt online adviezen op maat aan 13- tot 15-jarige slachtoffers van cyberpesten. Het doel van het programma is slachtoffers te leren hoe ze beter kunnen omgaan met cyberpesten en de negatieve gevolgen ervan. Pestkoppenstoppen wordt gefinancierd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Eerste op effectiviteit onderzochte programma
‘Er bestaan veel programma’s tegen pesten. Geen enkel programma is tot nu toe echter systematisch onderzocht op effectiviteit’, zeggen dr. Francine Dehue en dr. Trijntje Völlink, beiden universitair docent bij de faculteit Psychologie van de Open Universiteit. ‘Het net ontwikkelde online programma Pestkoppenstoppen is het eerste theoretisch onderbouwde programma dat landelijk op effectiviteit wordt getest.’

Zij hebben het programma samen met promovendus Niels Jacobs MSc ontwikkeld, in samenwerking met Pestweb, een expertisecentrum op het gebied van pesten. 'Doel van het programma is om slachtoffers te leren hoe ze beter kunnen omgaan met cyberpesten.en de gevolgen daarvan.’ Uit eerder onderzoek blijkt namelijk dat de meeste slachtoffers van (cyber)pesten niet adequaat omgaan met hun pestervaringen. De meeste jongeren hebben de neiging agressief te reageren, waardoor het probleem verder escaleert.

Ook is er een groep passieve slachtoffers die geneigd is de pesterijen te zien als persoonlijk falen: ‘zie je wel, ik ben niks waard’, ‘wat is er mis met mij?’. Dehue licht toe: ‘Door slachtoffers inzicht te geven in hun gedachten en gevoelens, die veroorzaakt worden door pestsituaties, krijgen ze meer inzicht in hun reacties op deze situaties. Zij leren hoe ze irrationele gedachten en ineffectieve reacties kunnen omzetten in rationele gedachten en effectieve reacties. De verwachting is dat na het doorlopen van het programma het cyberpesten gestopt is en/of minder negatieve gevolgen heeft.’ 

Het onderzoek
Op 13 mei start de eerste ronde van het evaluatieonderzoek onder 2.400 leerlingen van 24 vmbo-scholen verspreid over Nederland. In september 2013 volgt een tweede evaluatieronde. De eerste resultaten van het onderzoek worden aan het einde van de zomer verwacht. Als na een jaar blijkt dat het online advies effectief is, dan wordt het programma Pestkoppenstoppen op Pestweb geplaatst en is het voor alle jongeren gratis toegankelijk.

Online programma met advies op maat
Dehue en Völlink: ‘Uit onderzoek van de Open Universiteit blijkt dat jongeren het erg moeilijk vinden om met hun ouders en leerkrachten te praten over hun negatieve online ervaringen. Een kenmerk van cyberpesten is dat dit vaak thuis en alleen gebeurt en het daarmee onzichtbaar is. Onderzoek van het Trimbosinstituut laat zien dat jongeren tegenwoordig liever online en anoniem hulp zoeken voor hun problemen. Cyberpesten kan dus het best worden aangepakt door rechtstreeks online hulp te bieden aan het slachtoffer, zonder de inmenging van ouders en leerkrachten.’