Familierechercheurs worden in Nederland en in alle andere betrokken landen ingezet. Ze begeleiden de getroffen families. Ze vormen de schakel tussen instanties en nabestaanden. En ze verzamelen gegevens bij de nabestaanden die cruciaal zijn voor de identificatie van de slachtoffers.
Nabestaanden
Een van de familierechercheurs is Mike. Hij werkt al vijftien jaar bij de politie, de laatste negen jaar als rechercheur. Mike heeft een speciale opleiding gevolgd tot familierechercheur en kan bij een ramp op elk moment worden opgeroepen voor deze speciale taak. Eerder hielp hij als familierechercheur nabestaanden van de slachtoffers van de vliegramp bij Tripoli, op 12 mei 2010, waarbij zeventig Nederlanders om het leven kwamen.
Op zaterdagochtend 19 juli was bij de familierechercheurs de – zorgvuldig gecontroleerde - passagierslijst van de recente vliegramp in Oekraïne bekend. Mike kreeg samen met een collega de opdracht om de nabestaanden van zes slachtoffers te helpen: de nabestaanden van twee echtparen en van twee mensen die afzonderlijk op reis waren. Families buiten zijn eigen werkgebied.
Intensief
Mike: ‘Die eerste dagen waren heel intensief. Zes families, dat zijn veel mensen. Het toestel is op donderdag verongelukt. Voordat wij er waren, zat iedereen dagenlang thuis, bij elkaar. Ze belden met Malaysia Airlines, met allerlei instanties en kregen niet de antwoorden die ze zochten. Frustraties, woede, teleurstelling en intens verdriet als ze er achterkomen dat hun geliefden zijn omgekomen. Op zo’n moment komen wij. Mensen hebben zoveel vragen. Ze willen alleen weten wat er is gebeurd. Wanneer hun kind, man of dochter weer terugkomt. En wij hebben nu nog geen antwoorden. We kunnen alleen luisteren: Wat is je verdriet? Waar lopen jullie tegenaan? Luisteren, luisteren, luisteren.’
Steun en toeverlaat
‘Als we daarna vertellen wat we doen en wat ze van ons mogen verwachten, komt er wat rust’, vervolgt Mike. ‘Bij ons kunnen ze hun verhaal kwijt. Ze krijgen iemand waar ze zich aan vast kunnen grijpen. Dat geeft een heel andere wending. Wij komen als aanspreekpunt voor de nabestaanden, als steun en toeverlaat, iemand op wie ze terug kunnen vallen. We zijn ook de schakel tussen nabestaanden en instanties. En we bieden Slachtofferhulp aan. Onze taak is ook om bij hen gegevens te verzamelen die nodig zijn om het slachtoffer te kunnen identificeren. In combinatie met het DNA dat we van bijvoorbeeld van ouders of kinderen van het slachtoffer afnemen, kunnen we dan een volledig dossier maken voor het Landelijk Team Forensische Opsporing (LTFO).’
Intieme details
Mike legt uit: ‘Alle gegevens kunnen helpen, zoals littekens of andere lichaamskenmerken. We moeten daarom weten hoe iemand was gekleed, wat voor sieraden hij of zij droeg, welke spullen hij bij zich had, soms heel intieme details. Elke keer is het schakelen: kan ik dit vragen of op dit moment beter niet? Soms zeg ik het maar gewoon: ‘dit is een heel rare vraag, maar het is nodig voor het onderzoek. Van het korps krijgen we van alle kanten ondersteuning. En als we bij een familie weggaan, praten we er even over met elkaar. ‘Met dat verhaal, daar heb ik best moeite mee’, zeg ik dan. Zo probeer je het te verwerken.'
'Het is ontzettend intensief, maar ook super dankbaar werk', zo vindt Mike. 'Het geeft zoveel voldoening. Al bij het derde contact merkte ik dat we voor deze mensen heel veel kunnen betekenen. De manier waarop iemand je vraagt om binnen te komen. De manier van kijken, van aanraken. Iemand die je na twee dagen met tranen in de ogen aankijkt en zegt: ‘ik ben zo blij met je’. Dan krijg ik een brok in mijn keel. Dan vallen in een keer alle kilometers en al die lange dagen die ik maak, weg. Als rechercheur heb ik vaak te maken met criminele zaken, met schietpartijen, een moord. Dat heeft een andere lading dan dit incident. We zijn van iedereen medemensen. En we zijn ook politiemensen. Van wie een van de taken is om hulpbehoevenden te helpen: jong of oud, dik of dun, met welke huidskleur ook. Ik ben dankbaar dat ik dit kan doen.’