Een aanzienlijk deel van de consumenten prefereert het gebruik van de pinpas boven contant geld, maar overschat de mate waarin zij hun aankopen betalen met de pinpas: zij zijn wel verliefd geworden op de pinpas, maar in de praktijk nog steeds getrouwd met contant geld.
Nederlandse consumenten blijken erg tevreden te zijn over betalen met de pinpas, ook in vergelijking met contant geld: 7 op de 10 consumenten betaalt namelijk liever met de pinpas dan contant (figuur 1a). Toch rekenen consumenten in werkelijkheid vaker contant af dan met de pinpas (figuur 1b), ondanks verschillende pogingen van banken en winkeliers om pinnen te stimuleren.
Persistente gewoontes
Uit DNB-onderzoek blijkt dat de persistente gewoonte om contant te betalen een verklaring biedt waarom een aanzienlijk deel van de consumenten het pinpasgebruik overschat. Zo overschatten ouderen hun gebruik van de pinpas vaker dan mensen van middelbare leeftijd. De gewoonte om contant te betalen is waarschijnlijk sterk bij deze groep, omdat ouderen een groter deel van hun leven alleen contant konden afrekenen. Ook mensen met een hoog inkomen of een hoge opleiding overschatten vaak hun gebruik van de pinpas. Een relatief groot deel van de hoogopgeleiden en mensen met een hoog inkomen heeft een voorkeur voor pinnen. Als deze consumenten echter nog wel contant geld in hun portemonnee hebben zitten, kunnen zij vast blijven houden aan de gewoonte om contant te betalen.
Oude gewoonte
Daarnaast hangt de mate waarin consumenten hun gebruik van de pinpas overschatten samen met de kenmerken van hun aankopen. Consumenten die gemiddeld kleine bedragen betalen overschatten hun pinpasgebruik vaker dan consumenten die gemiddeld grote bedragen betalen. Wederom wijst dit op de rol van gewoonten. Doordat er voor het pinnen van kleine bedragen vroeger vaak moest worden bijbetaald of het pinnen van kleine bedragen überhaupt niet mogelijk was, is er een gewoonte ontstaan deze bedragen contant te betalen. De kans op overschatting neemt ook toe naarmate er meer contant geld in de portemonnee zit. Het is dan makkelijker om toe te geven aan de gewoonte om contant af te rekenen.
Tot slot overschatten consumenten met aankopen in sectoren waar de acceptatiegraad van de pinpas nog geen gemeengoed is, hun pinpasgebruik relatief vaak. Dit komt veel minder vaak voor bij consumenten die aankopen doen in sectoren waar al geruime tijd betaald kan worden met de pinpas.