Al sinds 2003 verplicht de Ambtenarenwet lokale overheden tot het hebben van een klokkenluidersregeling. Zo’n regeling moet ervoor zorgen dat werknemers die geconfronteerd worden met een misstand op hun werk, dat op een veilige manier kunnen melden. Bijna tien procent van de lokale overheden die de enquête beantwoordden heeft nog altijd geen klokkenluidersregeling, en ongeveer een kwart voldoet niet aan de verplichte publicatie op internet. Het adviespunt roept lokale overheden op zo spoedig mogelijk aan hun wettelijke verplichtingen te voldoen, en werk te maken van een veilig meldklimaat.
Schade beperken
“Een klokkenluidersregeling is meer dan alleen een formele procedure”, aldus Martin van Pernis, voorzitter van het Adviespunt Klokkenluiders. “Voor veel werknemers is zo’n regeling vaak van doorslaggevende betekenis om een misstand binnen de eigen organisatie te melden”. Volgens Van Pernis moet men bij een misstand denken aan corruptie, fraude, onjuist gebruik van overheidsgelden of situaties die gevaar opleveren voor het milieu of de volksgezondheid. “Als dat soort zaken niet snel genoeg boven water komen dan levert dat veel schade op, niet alleen voor de organisatie zelf maar ook voor de melder en de samenleving”.
Nieuwe wet
Hoopgevend is volgens Van Pernis dat de wetgever ook steeds meer het belang ziet van een goed meldklimaat. Er is een wet in de maak die voorziet in de oprichting van het Huis voor Klokkenluiders. Dat Huis geeft niet alleen advies, maar kan ook een onderzoek instellen naar de misstand zelf of hoe met de melder is omgegaan. Bovendien worden bedrijven met meer dan 50 werknemers verplicht tot het hebben van een klokkenluidersregeling.
“Steeds meer bedrijven en overheidsinstellingen beseffen dat klokkenluiders heel waardevol kunnen zijn bij het goed kunnen aansturen van de organisatie. Vaak zijn melders loyale werknemers die al wat langer bij de organisatie werken, en die weten hoe de hazen lopen. Juist zij hebben vaak weet van zaken waarvan het management niet altijd meteen op de hoogte is”.
Handreiking omgaan met melden vermoedens van misstanden
Het adviespunt, de VNG en de UvW brengen een handreiking voor lokale overheden uit met aanbevelingen voor het goed omgaan met het melden van een vermoeden van een misstand. In deze handreiking worden naar aanleiding van de uitkomsten uit de enquête aanbevelingen gedaan om te komen tot een goede meldregeling en een veilig meldklimaat.