vrijdag, 25. november 2016 - 20:13 Update: 25-11-2016 20:23

Oefenpop verloskunde uit 18e eeuw bevat echte babybotten

Oefenpop verloskunde uit 18e eeuw bevat echte babybotten
Foto: Boerhaave Museum/Hielco Kuipers
Leiden

Een bijzondere ontdekking in de medische collectie van Museum Boerhaave. 'Bij de zeemleren oefenpop, die in de 18de eeuw bij lessen aan verloskundigen werd gebruikt, blijken in de vrouwenromp en in de babypop skeletdelen verwerkt te zijn. Deze dienden als basisstructuur van het educatieve model', meldt het museum vrijdag.

Restauratie 

De ontdekking kwam aan het licht bij een inspectie van de verloskundige oefenpop met het oog op  een restauratie. Bij inspectie van het materiaal onder de losgeraakte naden zag conservator Mieneke te Hennepe dat het veronderstelde houten bekken veel weg had van botmateriaal. Nader onderzoek was geboden. 

Het gebruik van echte botten bij medische educatie, met als doel het zo dicht mogelijk benaderen van de realiteit, was in de 18de eeuw niet ongebruikelijk. Het model van Museum Boerhaave is uniek omdat zowel de vrouwenromp als de bijbehorende babypop origineel botmateriaal bevatten. Bovendien is er, voor zover bekend, wereldwijd geen enkele babypop zo compleet als dit exemplaar. 

De verlospop is in 1970 aan Museum Boerhaave geschonken door het toenmalige Academisch Ziekenhuis Leiden nu het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).  Datzelfde LUMC is de afgelopen weken ingeschakeld bij  specialistisch nader medisch-historisch onderzoek. 

CT-scan

Onder begeleiding van Dr. Monique Reijnierse, radioloog en hoofd van de musculoskeletale sectie, is van beide objecten een CT scan vervaardigd. Met behulp van geavanceerde beeldbewerkingstechnieken zijn er reconstructies en 3-D beelden gemaakt. 

Hierbij bleek dat zich in de vrouwenromp echte benige structuren van het bekken en de onderste rugwervel bevinden, terwijl de rest van de wervelkolom nauwkeurig is nagemaakt met hout. Tot grote verbazing van conservator en radioloog bleek niet alleen de vrouwenromp skeletdelen te bevatten, maar is in de zeemleren babypop een bijna volledig babyskelet verwerkt. 

Onderzoek datering botweefsel

Op dit moment vindt aanvullend onderzoek plaats naar het botweefsel, het gebruikte textiel en de aanwezige spijkers. Dit om tot een nauwkeurige datering te komen en daarnaast de herkomst vast te kunnen stellen. Literatuuronderzoek wijst vooralsnog in de richting van de Leidse arts Gottlieb Salomon (1774 - 1865) als mogelijke maker van de verlospop met baby. 

In zijn artikel uit 1803 meldt Salomon nauwkeurig hoe hij in 1798 een verloskundige oefenpop heeft gemaakt. De overeenkomst met hetgeen door Museum Boerhaave en het LUMC is aangetroffen is treffend. 

In november 2017 heropent Museum Boerhaave zijn deuren. In de nieuwe inrichting van het museum is voor de verloskundige oefenpop een plekje ingeruimd. ‘In het nieuwe museum zullen we meer dan ooit tevoren de verhalen achter de objecten vertellen’ aldus conservator Mieneke te Hennepe. ‘Bij deze oefenpop is de maakcontext  van grote waarde voor een goed inzicht in de historische ontwikkelingen rondom verloskunde.’

Museum Boerhaave is het rijksmuseum voor de geschiedenis van de natuurwetenschappen en van de geneeskunde. Doel is het maatschappelijk draagvlak voor wetenschap in Nederland te versterken. Het museum betrekt daartoe een divers publiek bij zijn unieke collectie, die het verhaal vertelt van vijf eeuwen innovatie in Nederland. Altijd zoekt Museum Boerhaave met zijn activiteiten aansluiting bij de actualiteit.  

Categorie:
Provincie: