Jan Marijnissen stond aan de wieg van de partij. In 1972 vloeide de toen nog kleine marxistische communistische partij uit tot een landelijke beweging.
Pas in 1988 werd Marijnissen als partijvoorzitter de grote drijvende kracht achter de partij. In mei 1994 kwamen Marijnissen en Remi Poppe voor de SP in de Tweede Kamer. In 2006 behaalde de partij onder leiding van Marijnissen maar liefst 25 Kamerzetels. Regeren werd destijds de partij niet gegund omdat het CDA ging regeren met de PvdA en ChristenUnie.
In juni 2008 stopte Marijnissen als fractievoorzitter en in 2010 verliet hij de Tweede Kamer. Wel bleef hij partijvoorzitter voor de partij.
Straks wordt de nieuwe SP-partijvoorzitter gekozen. De strijdt gaat om het Tweede Kamerlid Sharon Gesthuizen en vakhondsbestuurder Ron Meyer, die tevens SP-afdelingsvoorzitter in Heerlen is. Meyer is voorgedragen door het partijbestuur.