Negatieve gevolgen
Klokkenluiders ondervinden nog steeds negatieve gevolgen van een melding, zoals negatieve bejegening door collega’s, pesten, bedreiging, isoleren, schorsing, geen promotie maken, overplaatsing of zelfs ontslag. Dat blijkt uit het jaarverslag 2015 over misstanden op of rond het werk van het Adviespunt Klokkenluiders.
Op maandag 11 april nam Ronald Plasterk, Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het jaarverslag 2015 in ontvangst in perscentrum Nieuwspoort, tijdens een drukbezochte presentatie waar ook klokkenluiders zelf aan het woord komen.
De nieuwe wet Huis voor Klokkenluiders die op 1 maart 2016 is aangenomen door de Eerste Kamer voorziet onder meer in een verbod tegen benadeling van de werknemer die een melding van een misstand doet, en verplicht bedrijven en semipublieke instellingen met meer dan 50 werknemers tot het hebben van een klokkenluidersregeling.
Daarnaast voorziet de wet in de oprichting van het Huis voor Klokkenluiders, waarvan het Adviespunt Klokkenluiders de afdeling advies zal vormen. Minister Plasterk: “Het is van het grootste belang dat maatschappelijke misstanden worden gemeld en niet onder de pet blijven. Het Adviespunt Klokkenluiders heeft zich in de afgelopen drie jaar een positie weten te verwerven in het veld van klokkenluidersvoorzieningen en veel potentiële klokkenluiders weten het Adviespunt te vinden. Het Adviespunt heeft daarmee bewezen van grote toegevoegde waarde te zijn.”
Merendeel klokkenluiders ondervindt negatieve gevolgen van melding
Nog steeds geeft het merendeel van de klokkenluiders dat zich meldt bij het adviespunt aan, negatieve gevolgen te ondervinden van het doen van een melding. 20% van de klokkenluiders bij het adviespunt geeft aan dat er een angstcultuur heerst bij de organisatie waar zij werken.
De perceptie van een angstcultuur houdt verband met de afwezigheid van een veilig meldklimaat, dat vaak een doorslaggevende rol speelt bij het al dan niet aankaarten van een misstand. Ook gaven mensen aan dat zij de verwachte strijd en daarmee gepaard gaande spanningen niet over zichzelf of over hun gezin wilden afroepen. 23% van de klokkenluiders die zich melden bij het adviespunt zet een melding dan ook uiteindelijk niet door.
Positief is dat het Adviespunt Klokkenluiders steeds vaker in een vroegtijdig stadium wordt geraadpleegd. In 2015 was dit bij 31% van de klokkenluiders het geval, tegen 14% het jaar daarvoor. Hoe sneller men is met het inwinnen van goed advies, des te groter de kans dat het aankaarten van een misstand goed afloopt en de misstand wordt opgeheven.