Steeds meer burgers voelen zich betrokken bij de veiligheid van hun buurt en willen daar actief aan meewerken. Hoewel veel van deze initiatieven buurt- of burgerwacht worden genoemd, zijn er grote verschillen in hoe zij invulling geven aan die betrokkenheid. Sommige richten zich (in samenspraak met de politie) op buurtpreventie. Andere hebben trekken van knokploegen. Daartussen ligt een grijs gebied.
Knokploegen
De ACP prijst burgers die problemen signaleren en die melden bij de politie. Maar wijst er ook op dat het essentieel is dat de politie altijd coördineert en de regie voert. Het is onwenselijk als burgers dat initiatief naar zich toetrekken en het recht in eigen hand nemen of dreigen te nemen. Soldiers of Odin in Winschoten is daar een sprekend voorbeeld van. Maar ook in Maassluis en Oude Pekela waren groepen burgers eind september van plan om zelf op te treden tegen de misstanden die zij zagen.
Zelfs als buurtwachten louter goede bedoelingen hebben en de politie willen helpen, kunnen zij goed politiewerk juist belemmeren. Bijvoorbeeld wanneer burgers zich (onbewust) begeven op een plaats delict en daarmee goed sporenonderzoek onmogelijk maken. Waar burgers meer willen doen dan een oogje in het zeil houden, raadt de ACP aan om dit altijd af te stemmen met de politie. Optreden is uiteindelijk (en niet voor niets) een taak van de politie.