Wet DBA
In mei vorig jaar is de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties van kracht geworden. Daarmee werd de Verklaring Arbeidsrelaties (VAR) afgeschaft, en werden zogeheten modelovereenkomsten ingevoerd die vooraf door de Belastingdienst moesten worden goedgekeurd.
Onduidelijke regels
Maar de regels bleken verre van duidelijk, net als de manier waarop de Belastingdienst die wilde gaan handhaven. Dat maakt vooral grote bedrijven kopschuw. In plaats van zzp’ers als zelfstandige in te huren gingen ze dat doen via tijdelijke dienstverbanden, met name uitzendcontracten en payroll-constructies.
400.000 zzp'ers
De wet is specifiek gericht op de naar schatting 400.000 zzp’ers die hun arbeid of diensten aanbieden op de zakelijke markt, bijvoorbeeld als bouwvakker of interim-manager. In december vorig jaar berekenden Intelligence Group en zzp-expert Pierre Spaninks dat tot dan toe ongeveer 46.000 (12%) van hen werk als zelfstandige waren kwijtgeraakt. Iets minder dan de helft (22.000) had alsnog aan de slag gekund via een uitzendbureau of een payrollbedrijf. Iets meer dan de helft (24.000) was met lege handen achtergebleven.
Handhaving wet DBA opgeschort
Mede door de commotie die daarover ontstond, besloot staatssecretaris Wiebes in december de handhaving van de wet DBA op te schorten. Daarmee wilde hij het vertrouwen in de markt herstellen en de inhuur van zzp’ers weer op gang brengen. De resultaten van een nieuwe meting over het eerste kwartaal van dit jaar duiden er echter op dat de situatie sindsdien alleen maar ernstiger is geworden.
Kwart zzp'ers zonder werk
Inmiddels zouden 99.000 (25%) van de betreffende 400.000 zzp’ers werk als zelfstandige zijn kwijtgeraakt, meer dan twee keer zo veel als eind vorig jaar. Het aantal getroffen zzp’ers dat alsnog aan de slag kon op een uitzendovereenkomst of payroll-contract zou op 22.000 constant zijn gebleven. Het aantal zzp’ers dat het werk helemaal aan hun neus voorbij zag gaan, zou echter meer dan verdrievoudigd zijn en nu 77.000 bedragen.
Pierre Spaninks
Onderzoeker en zzp-expert Pierre Spaninks spreekt van een fiasco. 'Staatssecretaris Wiebes heeft altijd gezegd dat alleen zogenaamde schijnzelfstandigen last zouden hebben van zijn wet. Maar bijna honderdduizend? Zo veel schijnzelfstandigen waren er helemaal niet. De nieuwe regels maken blijkbaar ook tienduizenden echte zelfstandigen het leven zuur, en jagen opdrachtgevers onnodig op kosten', stelt Spaninks
'Alle reden voor een nieuw kabinet om daar snel een eind aan te maken ervoor te zorgen dat opdrachtgevers weer normaal zaken kunnen doen met echte zelfstandigen, zonder dat ze bang hoeven te zijn voor problemen met de Belastingdienst', aldus Spaninks
Waasdorp
Geert-Jan Waasdorp, directeur van de Intelligence Group, licht toe dat de gepresenteerde cijfers de uitkomst zijn van een berekening op basis van het driemaandelijkse Arbeidsmarkt GedragsOnderzoek. 'Om de effecten van de wet DBA te kunnen volgen hebben we aan dat onderzoek nu voor de derde keer drie extra vragen voor zzp’ers aan toegevoegd', vertelt Waasdorp.
Goede indicatie
'Het aantal zzp’ers onder de respondenten bedroeg telkens rond de 9%, wat overeenkomt met hun aandeel in de beroepsbevolking. De samenstelling van de groep zzp’ers was bij de drie metingen vrijwel constant. Daardoor beschikken we over een reeks data die een goede indicatie geeft van de ontwikkelingen in de tijd', aldus Waasdorp.