Hitler de schilder
De aquarel, waarop een eenvoudig straatbeeld van – wat later bleek – de Neutor in Wenen is te zien, zat in een donkerbruine houten lijst. Tussen 1909 en 1913 voorzag Hitler zich in Wenen in zijn levensonderhoud door het verkopen van nageschilderde en nagetekende ansichtkaarten. Naar schatting maakte hij er zo’n twee- tot drieduizend; daarvan zijn er tussen de zevenhonderd en achthonderd bekend.
Veel vervalsingen
Van Hitler’s schilderijen bestaan veel vervalsingen. Voor NIOD-medewerker Acquisitie Gertjan Dikken die de schenking in ontvangst nam, reden de aquarel aan een systematisch onderzoek te onderwerpen. Het onderzoek richtte zich onder meer op het onderwerp van de aquarel en twee zegels van een kunsthandel en de Oostenrijkse justitie aan de achterzijde. Gevoegd bij de resultaten van het materiaalonderzoek door papierrestauratoren van de afdeling Conservering en Restauratie van de Universiteit van Amsterdam kunnen de volgende conclusies getrokken worden.
Logisch
De herkomst en de manier waarop het schilderij is aangeboden aan het NIOD wekken geen enkel vermoeden dat hier sprake is van misleiding of te behalen voordeel. Het onderwerp van het schilderij en de gevolgde werkwijze van de maker passen naadloos bij die van Hitler in die jaren.
Originele zegels
Met name de originele zegels aan de achterzijde van de verlijmde aquarel – van Morgenstern en het Exekutionsgericht – vormen een sterk indirect bewijs van authenticiteit. De materiaalanalyse bewijst dat het om een origineel geschilderd en gesigneerd werk gaat, vervaardigd met materiaal uit het begin van de twintigste eeuw.
'Er maakte zich een historische sensatie van mij meester toen ik het werk in handen kreeg', vertelt Dikken. 'Voor zover wij weten zijn we de enige erfgoedinstelling in Nederland die een schilderij van Hitler in het bezit heeft.'
Collectie
Er wordt nog bekeken of nader onderzoek nodig is. In ieder geval neemt het NIOD de aquarel op in de collectie. Het werk kan gebruikt worden voor educatieve doelstellingen en onderzoek. Hierdoor komt het schilderij ook niet op de markt.