Dit meldt ActiZ, branchevereniging van bijna 400 organisaties die actief zijn op het gebied van zorg en ondersteuning aan ouderen, (chronisch) zieken en jeugd, die het concept van het Zorginstituut Nederland, waarin twee zorgprofessionals tijdens piekmomenten worden ingezet op een groep verpleeghuisbewoners, heeft doorgerekend.
Ook Hugo Borst en Carin Gaemers gaan in hun manifest ‘Scherp op Ouderenzorg’ uit van twee medewerkers op een groep. Daarmee zou een kwaliteitsslag gemaakt kunnen worden waardoor verpleeghuisbewoners meer zorg en aandacht krijgen. ActiZ heeft dit geïnterpreteerd als en is voorstander van het zogenaamde ‘vier ogen, vier handen’ principe en heeft de afgelopen weken doorgerekend wat de personele en financiële consequenties hiervan zijn.
Uit deze analyse blijkt dat er 70.000 extra zorgmedewerkers en € 1,5 tot € 2 miljard nodig zijn om in alle verpleeghuizen overdag twee zorgprofessionals op een woongroep van zes tot acht bewoners in te zetten. Los van dit bedrag is dit, gezien de krapte op de arbeidsmarkt, een enorme uitdaging die vraagt om een gezamenlijk, innovatief arbeidsmarktplan van alle betrokken partijen waaronder het ministerie van VWS, de opleidingen en de vakbonden. ActiZ heeft hier concrete voorstellen voor die zij graag met andere partijen oppakt en uitvoert.
Verpleeghuiszorg verandert in rap tempo
Verpleeghuizen zijn de afgelopen jaren enorm veranderd: door de afbouw van verzorgingshuizen woont zes op de zeven ouderen op dit moment thuis. Iemand verhuist pas naar een verpleeghuis als het thuis (qua zorg en welzijn) echt niet meer gaat. De gevolgen hiervan zijn in meerdere opzichten voelbaar. De zorgvraag in de thuissituatie neemt zowel wat betreft volume als intensiteit toe.
En in verpleeghuizen wonen alleen nog de meeste kwetsbare mensen die door dementie of lichamelijk zware beperkingen veel zorg, aandacht en toezicht nodig hebben. Deze ontwikkeling voltrekt zich in een snel tempo. De daling van de gemiddelde verblijfsduur in verpleeghuizen onderstreept dit: woonden mensen vroeger gemiddeld ruim twee jaar in een verpleeghuis, nu is dat minder één jaar.
Andere deskundigheid en meer mensen op een groep
Voor de zorgverlening betekent de snellere in- en uitstroom van cliënten meer tijd en aandacht voor het organiseren van passende zorg. Het vraagt niet alleen om zorg in een kleinschalige setting, maar ook om meer en hoger opgeleide zorgmedewerkers én om meer deskundigheid op het gebied van gedragsproblematiek, zingeving en een zinvolle dagbesteding.
Zorgorganisaties willen dit realiseren, maar als we uit willen gaan van ‘vier ogen-vier handen’ waarbij twee zorgmedewerkers gedurende 16 uur per dag aanwezig zijn op een groep van zes tot acht bewoners, dan vraagt dit om extra financiële middelen voor de beschikbaarheid van personeel met de juiste kwalificaties op de kortere en langere termijn.
ActiZ maakt hierbij de kanttekening dat het van belang is om de personele inzet optimaal af te stemmen op de lokale context. Deze is immers afhankelijk van de zorgbehoefte en specifieke kenmerken van de bewoners, waarbij onder andere de verblijfsduur, de zorgzwaarte, gedragsproblemen, beschikbaarheid van familie, mantelzorgers en vrijwilligers en de situatie op de regionale arbeidsmarkt een cruciale rol spelen. ActiZ beschouwt dit ‘vier ogen, vier handen’ principe dan ook als referentie die we gebruikt hebben bij onze analyse en berekening.
Doorrekening consequenties
Als we uitgaan van dit ‘vier ogen, vier handen’ principe met gekwalificeerd personeel gedurende 16 uur per dag, dan is er € 1,5 tot € 2 miljard extra budget nodig voor verpleeghuiszorg. Dit leidt tot een extra personeelsbehoefte van 45.000 fte. Rekening houdend met een deeltijdfactor van 0,65 gaat het om 70.000 extra werknemers. Deze uitbreiding heeft betrekking op alle voorkomende functies in de verpleeghuiszorg.
Nu al te krappe arbeidsmarkt
Uit onderzoek dat ActiZ de afgelopen weken onder haar leden heeft gehouden, blijkt dat er nu al forse tekorten zijn en het voor zorgorganisaties vaak lastig is om functies te vervullen. Het gaat daarbij vooral om de functies verzorgende ig en verpleegkundigen niveau 4 en 6.
Zorgorganisaties geven aan dat zij eind 2016 honderden moeilijk vervulbare vacatures hadden en hun verwachting is dat dit aantal in 2017 verder oploopt. Deze tekorten zullen de komende jaren in de hele ouderenzorg, dus ook in de wijkverpleging, toenemen door de vergrijzing en ontgroening van de arbeidsmarkt.
Urgentie om tot arbeidsmarktplan te komen
Dit alles vraagt om een innovatief en onorthodox arbeidsmarktbeleid waarin intensief moet worden samengewerkt met onder andere het onderwijs en de vakbonden. ActiZ is bezig om concrete voorstellen uit te werken en pakt die graag met andere partijen op. Daarbij gaat het onder meer over het aanbieden van verkorte opleidingen speciaal voor de ouderenzorg, meer kansen voor zij-instromers, het verder ontwikkelen van innovatieve vormen van bijleren tijdens de loopbaan en het stimuleren van vaste banen met een grotere contractsomvang.