Getrouwde crimineel stopt

Eens een dief…
Klopt het gezegde ‘Eens een dief, altijd een dief’? Blokland: ‘Er zijn absoluut individuele verschillen die maken dat sommige mensen meer geneigd zijn tot misdaad dan andere. Wat dat betreft klopt het gezegde dus wel. Ook is het zo dat wie ooit in aanraking geweest is met justitie, meer kans heeft opnieuw de fout in te gaan. Maar het hóeft niet. Het onderzoek toont juist aan dat levensomstandig-heden behoorlijk veel invloed hebben op crimineel gedrag. In de jaren dat de personen uit mijn steekproef getrouwd waren, hadden ze een kleinere kans om veroordeeld te worden dan in de jaren dat ze niet getrouwd waren. En in de jaren dat ze gescheiden waren en bovendien nog minderjarige kinderen hadden was de kans op crimineel gedrag juist groter.’

Strafbladen en GBA
Blokland gebruikte voor zijn onderzoek gegevens uit de Criminele Carrière en Levensloop Studie (CCLS), een grootschalig project dat wordt uitgevoerd door het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) te Leiden. De CCLS bevat gegevens over de complete criminele carrières van ruim vijfduizend personen die in 1977 voor de rechter kwamen. Wat Bloklands onderzoek uniek maakt is dat hij de strafbladen van deze vijfduizend personen koppelde aan gegevens uit (onder meer) de Gemeentelijke Basis Administratie. Hij kon daardoor verbanden leggen tussen crimineel gedrag en persoonlijke gebeurtenissen in het leven van de daders, zoals trouwen, scheiden en het krijgen van kinderen. Zo kon hij vaststellen dat gedurende de jaren dat daders getrouwd zijn, de kans om veroordeeld te worden de helft kleiner is dan in hun vrijgezellentijd. Dat geldt ook voor daders die al op jonge leeftijd voor het eerst zijn veroordeeld, al is de regulerende invloed van het huwelijk voor hen minder sterk.

Hoe vaak?
De meeste personen in de CCLS-steekproef werden voor het eerst veroordeeld tijdens hun adolescentie (hier: tussen 15 en 19 jaar). Deze veroordeling vormde het begin van een criminele carrière die gemiddeld bijna twintig jaar duurt. Echter, veel daders (63%) werden slechts één of enkele malen veroordeeld: de ‘sporadische daders’. Een heel klein deel (1%) werd zeer vaak veroordeeld: ‘de hoog-frequente persistente daders’. Dit dadertype werd in de periode tussen het 12de en hun 62ste jaar gemiddeld meer dan honderd keer veroordeeld. Anders dan men zou verwachten, maakten deze daders zich in verhouding overigens niet vaker schuldig aan geweldsdelicten. Ze werden vooral veroordeeld wegens vermogensdelicten.

Opmerkelijk is ook dat persistente daders zich in de loop van hun criminele carrière steeds meer gingen specialiseren in eenvoudige diefstallen. Ze waren het vaakst werkloos, het minst vaak getrouwd en ze hadden meestal geen kinderen. 36% van de steekproef bestaat uit daders die tijdens de vroege volwassenheid vaak veroordeeld werden, maar bij wie het aantal delicten daarna gestaag afnam. Uit deze uitkomsten kan geconcludeerd worden dat er wel degelijk effecten van leeftijd zijn op crimineel gedrag, maar dat die effecten niet voor iedereen hetzelfde zijn.
Vrouwen plegen vooral vermogensdelicten
Daders die er al vroeg bij waren, bleken vaker en langer crimineel gedrag te vertonen. Mannen die eenmaal crimineel actief waren geworden, blijken een twee maal zo hoge kans te hebben in herhaling te vervallen dan vrouwen die eenmaal de fout in gingen. Vrouwen die het niet bij één keer laten, plegen vooral vermogensdelicten.

Arjan Blokland is de eerste in Nederland die de ontwikkeling van crimineel gedrag over het hele leven in kaart heeft gebracht.

Donderdag promoveert hij aan de Universiteit Leiden op het proefschrift Crime over life span.