'Blaastest' is virusuitbraak voor

De vogels werden gevonden in stedelijke omgevingen. De vraag is dan niet óf Nederland getroffen zal worden door het gevreesde H5N1 virus, maar wanneer. Om bijvoorbeeld reizigers, die mogelijk een virus bij zich dragen snel te kunnen controleren, hebben de onderzoekers dr. Aurel Ymeti, dr. Hans Kanger, prof.dr. Jan Greve en prof.dr. Vinod Subramaniam van de Biophysical Engineering groep, een systeem ontwikkeld dat snel uitslag biedt of iemand drager is van een virus.

De nieuwe methode maakt het mogelijk om virussen te detecteren en hun concentratie meten, in niet meer dan enkele minuten. Voorheen moesten ‘verdachte personen’ bloed of speeksel afstaan om dat te laten onderzoeken in een laboratorium. De uitslag liet vaak lang op zich wachten. Met de ultragevoelige sensor die door onderzoekers is ontwikkeld, kan de uitslag meteen ter plekke worden vastgesteld.

Snelle screening in ziekenhuizen of op luchthavens, om uitbraak van bijvoorbeeld SARS vóór te zijn, wordt met de nieuwe sensor mogelijk; een klein speeksel- of bloedmonster volstaat. De onderzoekers presenteren hun resultaten in de februari-editie van Nano Letters, en trekken nu al de aandacht van onder meer MIT’s Technology Review en Materials Science and Nanotechnology@Nature.com.

De vraag naar een detectiemethode die snel, gevoelig en gemakkelijk in het gebruik is, is actueel in het licht van recente uitbraken van onder meer SARS en het H5N1 vogelpestvirus. Zeker in gebieden die niet kunnen beschikken over geavanceerde laboratoria, is een handheld detector het beste alternatief, maar dit geldt eigenlijk voor alle plaatsen waar ter plekke een snelle screening vereist is.

De onderzoekers zijn erin geslaagd een compact prototype te maken door twee technieken te combineren: meting van een interferentiepatroon van licht en antilichaam-antigen herkenning.

Het lichtpatroon dat binnen enkele minuten verschijnt, geeft meteen informatie over de aanwezigheid en concentratie van virussen. De detector heeft daarvoor een aantal verschillende lichtgeleidende kanalen die elk gevoelig zijn gemaakt voor een specifiek virus. Elk kanaal heeft daarvoor een coating van antilichamen die bij het betreffende virus horen.

Licht, afkomstig uit een laser, wordt uitgesplitst over de kanalen. Hebben zich virusdeeltjes gehecht aan de antilichamen, dan verandert de gang van het licht. Deze verandering komt tot uiting in het interferentiepatroon: een vingerafdruk van de aanwezige virussen en hun concentratie is het resultaat. Deze methode is extreem gevoelig. Het is zelfs mogelijk om de binding van één enkel virusdeeltje te meten.


De onderzoekers stellen in hun publicatie dat de techniek beter geschikt is dan bijvoorbeeld het bestaande Polymerase Chain Reaction (PCR): eenvoudiger in het gebruik, sneller, en toch met een vergelijkbare gevoeligheid. Voordeel is onder meer dat een bloed- of speekselmonster nauwelijks voorbewerkt hoeft te worden voor de meting.

Voor de verdere ontwikkeling tot een commercieel prototype is al contact gelegd met een Nederlandse onderneming.