'Bedreigingen politie zijn geen vervelende incidenten'

Overheidsfunctionarissen in de frontlinie van opsporing en handhaving lopen een verhoogd risico geconfronteerd te worden met fysieke en verbale agressie en intimidatie van de kant van boze of ontevreden burgers.

Soms echter hebben bedreigingen een structureel karakter en maken ze deel uit van een doelbewuste strategie van (groepen) burgers om bepaalde ‘voorrechten’, zoals het ontlopen van boetes of ‘met rust’ gelaten worden door de overheid, te verwerven of behouden.

Enquête
Voor het eerst zijn aard, omvang en gevolgen in kaart gebracht voor twee categorieën overheidsfunctionarissen: politiemensen en gemeentelijke handhavers. Dat is onder meer gebeurd met een enquête waaraan ruim 1500 van hen hebben meegewerkt.

Serieuze dreiging
Daaruit blijkt dat ongeveer acht procent van hen te maken heeft gehad met herhaalde serieuze dreiging door dezelfde dader of dadergroep. Ongeveer eenderde ondervindt daarvan nadelige gevolgen.

Daders kunnen individuele burgers zijn maar ook leden van bepaalde gemeenschappen zoals woonwagenbewoners, criminele groepen of probleemjongeren die met de politie strijden om de macht op straat.

Aanpak
De onderzoekers pleiten voor meer structureel beleid en een duidelijke organisatorische aanpak. Nog te veel hebben zowel uitvoerenden als hun leidinggevenden de neiging dit soort confrontaties te beschouwen als vervelende incidenten die enkel de betrokken functionaris raken.

Dit zijn enkele belangrijke uitkomsten van een studie naar het voorkomen en de gevolgen van stelselmatige bedreigingen van overheidsfunctionarissen, die in opdracht van het onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap is uitgevoerd door het IVA Beleidsonderzoek en Advies (gelieerd aan de Universiteit van Tilburg).

De studie kan gezien worden als een vervolg op een eerdere P&W-verkenning van Frank Bovenkerk ‘Bedreigingen in Nederland’, waaruit was gebleken dat veel beroepsgroepen met ‘instrumenteel’ geweld en intimidatie worden geconfronteerd door ‘klanten’ die daarmee voorrechten willen verwerven of instandhouden.

Dit onderzoek richt zich specifiek op stelselmatige bedreigingen, dat wil zeggen het herhaaldelijk toepassen van bedreiging en/of intimidatie door een en dezelfde dader of dadergroep. Het is toegespitst op twee typen ‘frontlijners’ in overheidsdienst: de politie (o.m. rechercheurs en (wijk)agenten) en gemeentelijke handhavers (o.m. leerplichtambtenaren, milieuambtenaren, sociaal rechercheurs).

Behalve aard en omvang zijn ook de gevolgen van stelselmatige bedreigingen in beeld gebracht voor de betrokken ambtenaren en hun werk. Ook wordt een typologie gegeven van daders en dadergroepen en de vraag beantwoord hoe daarmee om te gaan en welke rol daarbij is weggelegd voor werknemer en werkgever.