'Giftig Nederlands afval gedumpt in Ghana'

Dit eerste, uiterst alarmerende bodemonderzoek op schrootmarkten in Ghana werd afgelopen maanden uitgevoerd door Greenpeace. Afgedankte apparaten uit het Westen worden op primitieve schrootmarkten gesloopt door kinderen, die met blote handen metalen terugwinnen uit televisies en computers. Maar liefst 79 procent van de afgedankte apparaten die Ghana binnenkomen, komt uit West-Europa. Een groot deel daarvan komt uit Nederland.

In Ghana zijn bovendien veel afgedankte apparaten van Philips aangetroffen, terwijl topman Kleisterlee in juni nog ontkende dat Philips-apparaten in ontwikkelingslanden terechtkomen. Het Nederlandse wereldmerk maakt relatief veel televisies die lastig te recyclen zijn, en doet daarom vergeleken met concurrenten weinig aan inzameling. Philips schuift de kosten van recycling liever af op consumenten en overheden.

“Philips moet er daarom voor zorgen dat alle apparaten hier gerecycled worden, zodat ze niet het milieu in arme landen vervuilen.� Aldus Greenpeace.

Aangezien de export van gevaarlijk afval naar ontwikkelingslanden illegaal is, worden de spullen verscheept als tweedehands apparaten. Maar bij aankomst blijkt het merendeel van de apparaten kapot en gaat direct naar de sloop.

“Deze illegale dump is mogelijk omdat het Nederlandse inzamelsysteem zo lek is als een mandje,� constateert Kim Schoppink. Eerder dit jaar bleek dat maar 15 procent van de afgedankte ICT-apparatuur en bruingoed aantoonbaar bij erkende recyclingbedrijven terechtkomt.(3) Van de rest belandt een deel bij het huisvuil, een ander deel wordt geëxporteerd naar ontwikkelingslanden zoals Ghana.

Op de schrootmarkt slaan kinderen de apparaten kapot en verbranden het PVC van de bedrading. Omdat de kabels moeilijk vlam vatten stoken zij de vuren hoog op met isolatiemateriaal uit koelkasten. Boven iedere sloopplaats hangen pikzwarte, stinkende rookwolken vol dioxines en andere schadelijke stoffen. Als de vuren zijn gedoofd, schrapen de kleinste kinderen met hun vingers de laatste restjes metaal uit de as.

In april van dit jaar nam het Greenpeace Laboratorium in Exeter, Groot-Brittannië, zes verschillende bodem- en slibmonsters op de schrootmarkten in Accra en in Korforidua in Ghana. In alle monsters zijn grote hoeveelheden gifstoffen teruggevonden, zoals lood, weekmakers en dioxines. Veel van deze stoffen breken moeilijk af waardoor ze zich ophopen in het milieu en in het menselijk lichaam. De stoffen zijn vooral schadelijk voor kinderen omdat ze de ontwikkeling en de hormoonhuishouding verstoren.

Tijdens steekproeven in de haven zag Greenpeace steevast containers met afgedankte elektronica uit Nederland binnenkomen. Bij een handelaar stond oude apparatuur met het logo van het ministerie van Verkeer en Waterstaat en op de schroothopen lagen beeldschermen van het Amsterdamse ICT-bedrijf Vicom en Tetterode, leverancier van kantoorartikelen.

Greenpeace vindt dat elektronicaproducenten giftige stoffen moeten uitbannen. Zij moeten ervoor zorgen dat in alle landen waar ze apparaten verkopen, deze ook weer worden ingezameld en op een goede manier worden gerecycled. Alleen zo is te voorkomen dat afgedankte apparaten worden gedumpt in ontwikkelingslanden waar ze het milieu vervuilen en de gezondheid van mensen schaden.