maandag, 8. december 2008 - 14:28

Nederlandse economie krimpt volgend jaar driekwart procent

De kredietcrisis zorgt voor een terugval van de economische bedrijvigheid in Nederland die sinds het begin van de jaren tachtig niet is voorgekomen. In 2009 krimpt de Nederlandse economie naar verwachting met ¾%. Dit heeft het Centraal Plan Bureau (CPB) maandag 8 december bekendgemaakt.

Vooral het exporterende bedrijfsleven ondervindt de gevolgen van de internationale economische malaise. Opdrogende financieringsbronnen en de terugval van de productie ontmoedigen bovendien de investeringen.

In de huidige raming ligt besloten dat de wereldhandel en de kredietverlening in de loop van volgend jaar enigszins herstellen. De Nederlandse economische groei trekt hierdoor aan, zodat deze 1% bedraagt in de prognose voor 2010.

De onzekerheden rondom de timing van dit herstel zijn echter groot. Door de terugval van de economie loopt de werkloosheid de komende twee jaar sterk op, tot 6½% in 2010. Lagere grondstof- en energieprijzen drukken de inflatie, wat de ontwikkeling van de koopkracht ten goede komt.

De ongunstige economische situatie komt ook in de overheidsfinanciën tot uiting. Het begrotingsoverschot van dit jaar slaat om in een tekort van 2,4% BBP in 2010. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door lagere ontvangsten uit belasting- en premieheffing en aardgas en door hogere uitgaven aan werkloosheidsuitkeringen.

Dit zijn de hoofdlijnen uit de maandag 8 december gepresenteerde Decemberraming 2008. Door de kredietcrisis is er sprake van een uitzonderlijke economische situatie. Daarom presenteert het Centraal Planbureau in deze Decemberraming 2008 niet alleen analyses en prognoses voor de Nederlandse en voor de wereldeconomie in het huidige en het komende jaar, 2008 en 2009, maar ook voor 2010.

Wereldhandelsvolume neemt volgend jaar af
De toch al aanzienlijke problemen op de internationale financiële markten zijn sinds het faillissement van Lehman Brothers op 15 september alleen maar toegenomen. Voor nagenoeg alle westerse economieën is het beeld voor volgend jaar dan ook somber.

Zowel in de Verenigde Staten als in het eurogebied krimpt de economie. Ook opkomende economieën blijven niet buiten schot, al blijft de economische groei in China hoog vergeleken met die in de rijke landen. In 2010 volgt een beperkt herstel in de Verenigde Staten en het eurogebied.

In 2010 is in de prognose sprake van een bescheiden groei van 3% door het beperkte economische herstel in de Verenigde Staten en het eurogebied.

Onzekerheden ongekend groot
De ramingen van de Nederlandse economie zijn met grote onzekerheden omgeven. Van belang is vooral hoe lang en in welke mate de financiële markten nog in de greep blijven van de economische crisis. De neerwaartse risico's zijn aanzienlijk. Vooral de doorwerking van de financiële crisis op de reële sector kan ernstiger zijn dan nu in de ramingen wordt verondersteld.

Werkloosheid loopt sterk op
Dit jaar komt een einde aan een periode van drie jaar waarin de werkloosheid daalde. De arbeidsmarkt reageert vertraagd op de terugval van de productie. Hoewel naar verwachting ook volgend jaar de werkloosheid al toeneemt, zal de werkloosheid echter vooral in 2010 stijgen.

Volgend jaar is naar verwachting 4½% van de beroepsbevolking werkloos, terwijl in 2010 dit percentage 6½ is. Het gemiddelde aantal werkloze personen in dat jaar is bijna 200 000 hoger dan in 2008. Daarmee is de daling van de afgelopen drie jaar ongedaan gemaakt.

Inflatie en loonstijging gematigd
Door de wereldwijd afnemende economische bedrijvigheid zijn met name de olieprijzen de afgelopen maanden flink gedaald. In de raming wordt gerekend met een olieprijs van 50 dollar per vat Brent in de komende twee jaar, vrijwel een halvering ten opzichte van de 98 dollar die dit jaar gemiddeld voor een vat Brent moest worden neergeteld. Dit vermindert de inflatie.

De geraamde stijging van de consumentenprijsindex is 1½% in 2009 en 1% in 2010, tegenover 2½% in 2008. De lagere inflatie heeft een drukkend effect op de loonontwikkeling, net als de verslechterde situatie op de arbeidsmarkt. De loonstijging in de cao's wordt geraamd op 3% in 2009 en 1½% in 2010.

Vermogensverliezen temperen consumptiegroei
De consumptieve bestedingen van gezinnen groeien dit jaar nog met 2%, maar volgend jaar is naar verwachting sprake van een nulgroei. Opmerkelijk genoeg stijgt het reëel beschikbaar gezinsinkomen dan juist iets harder dan in 2008, vooral door de lagere inflatie. Dit wordt echter volledig tenietgedaan door de effecten van de opgetreden vermogensverliezen.

De AEX-index lag ultimo november bijna 50% lager dan eind 2007. Dit werkt sterk door in de consumptiegroei van volgend jaar. Verondersteld wordt dat in 2010 geen verdere vermogensverliezen worden geleden. Omdat bovendien sprake is van een bescheiden inkomensverbetering, consumeren huishoudens in 2010 naar verwachting
1½% meer.

Koopkracht verbetert in 2009 en 2010
De statische koopkracht - die geen rekening houdt met individuele veranderingen zoals promotie, werkloosheid, samenwonen of scheiden - neemt in 2009 in doorsnee met 1¾% toe. De koopkracht verbetert sterk t.o.v. de raming in de Macro Economische Verkenning van september jl. doordat de inflatie snel afneemt vanwege de daling van de olieprijs.

De inkomensstijging is in 2009 nog vrij hoog, mede doordat bij de afsluiting van cao's nog werd gerekend op een hoge inflatie en een lage werkloosheid. Werknemers houden bovendien netto meer over, doordat zij vanaf 2009 geen WW-premie meer hoeven te betalen.

De koopkracht van 65-plussers neemt in veel gevallen nog toe, ondanks de achterblijvende indexatie van de aanvullende pensioenen. 65-plussers met individuele inkomens boven 34 000 euro gaan er dikwijls in koopkracht op achteruit, doordat zij niet profiteren van de verhoging van de ouderenkorting.

Bedrijven investeren minder
Het volume van de investeringen van bedrijven neemt in de prognose de komende twee jaar af. Er is gezien de zwakke vraag weinig noodzaak te investeren in nieuwe machines. Bovendien daalt het rendement op investeringen door lagere winsten.

De kredietcrisis leidt daarnaast tot hogere rentes op leningen, wat investeringen duurder maakt. Ten slotte hebben banken de kredietvoorwaarden voor bedrijven aangescherpt, zodat de financiering van de investeringen moeilijker is geworden.

Internationale malaise treft uitvoer
De verslechterde internationale economische situatie zorgt naar verwachting in 2009 voor een daling van de uitvoer van fabrikaten met
2¼%. De prijsconcurrentie verbetert door de recentelijk goedkoper geworden euro, maar dit biedt geen soelaas. Zowel de binnenslands geproduceerde uitvoer als de wederuitvoer dalen.

Het is naar verwachting vooral de wederuitvoer die harde klappen krijgt. De wederuitvoer bestaat voor een relatief groot deel uit goederen die conjunctuurgevoeliger zijn. In 2010 trekt de wereldhandel weer iets aan. In navolging daarvan neemt ook de uitvoer toe. Vooral de wederuitvoer kan dan profiteren.

Overheidsfinanciën
De snel verslechterende economische vooruitzichten komen ook bij de overheidsfinanciën tot uiting. Het begrotingsoverschot van 1,3% BBP dit jaar slaat om in een tekort van naar verwachting 1,2% BBP in 2009 en 2,4% BBP in 2010. De economische tegenwind uit zich bij de collectieve financiën in aanzienlijk lagere ontvangsten uit belasting- en premieheffing en in hogere uitgaven aan werkloosheidsuitkeringen.

Bovendien ondersteunt het kabinet de conjunctuur door lastenverlichting te geven. Naast de lastenverlichting die al was opgenomen in de begroting voor volgend jaar, worden de lasten verder verlaagd door versnelde fiscale afschrijving op investeringen toe te staan.

De EMU-schuld neemt als gevolg van de interventies van het rijk in de financiële sector aanzienlijk toe. Daartegenover staan meer bezittingen, zodat de netto vermogenspositie in eerste instantie niet verandert.
Categorie:
Tag(s):