Rosetta klaar voor ontmoeting planetoïde Steins

De verwachtingen van wetenschappers zijn hooggespannen: planetoïden kunnen ons veel vertellen over de vroegste dagen van het zonnestelsel. Rosetta kreeg de planetoïde Steins al op 4 augustus in zicht, op een afstand van 24 miljoen kilometer.

De camera’s aan boord begonnen het hemellichaam te volgen om zijn baan rond de zon steeds preciezer te kunnen berekenen. Toen die baan voldoende bekend was, lieten de vluchtleiders de motor van Rosetta twee minuten branden. Een kleine correctie die er voor zorgt dat de satelliet volgende week op een veilige achthonderd kilometer langs Steins vliegt.

Al ruim voor de ontmoeting staat de wetenschappelijke camera OSIRIS aan boord van Rosetta op scherp. Hij gaat de baan en de vorm van de planetoïde nog veel nauwkeuriger bepalen en onderzoek doen naar het oppervlak. Heeft de klomp steen van ongeveer vijf kilometer doorsnee bergen of kraters? Waaruit bestaat hij precies? En welk effect heeft miljarden jaren zonnewind gehad?


Mislukte planeten
Miljarden jaren; zo lang scheren planetoïden en kometen al door de ruimte. Het zijn overblijfselen van de vorming van ons zonnestelsel, ongeveer 4,5 miljard jaar geleden. Maar de vraag is wat nu precies het verschil tussen die twee hemellichamen is.

‘Planetoïden zijn enorme rotsblokken, samen vormen ze een soort mislukte planeet’, zegt astronoom Daphne Stam van het ruimteonderzoeksinstituut SRON. ‘Je vindt ze bijvoorbeeld heel veel tussen de planeten Mars en Jupiter en voorbij Pluto. Kometen komen van nog verder. Die worden ook wel ‘vuile ijsbergen’ genoemd: het zijn klonten ijs met gruis en rotsen erin die in ellipsvormige banen rond de zon vliegen. Als ze in de buurt van de zon komen, smelt er ijs van de komeet. Dat veroorzaakt de komeetstaart die je soms maandenlang aan de hemel kunt zien.’


Vrieskisten vol informatie
Zowel planetoïden, als kometen hebben de bijzondere interesse van wetenschappers als Stam. Op aarde hebben wind en water miljarden jaren huisgehouden. De rotsen zijn zo veranderd dat je niet meer kunt zien hoe de aarde er vroeger uit zag. Dat is anders met planetoïden en kometen. Die zijn al die jaren niet of nauwelijks veranderd: het zijn vrieskisten vol met informatie over de vroegste dagen van het zonnestelsel.

Rosetta’s reis naar de komeet 67/P Churyumov-Gerasimenko kan volgens Stam waardevolle informatie opleveren over leven in het heelal: ‘We willen vooral weten hoeveel waterijs te vinden is op kometen. Volgens een theorie is een groot deel van het water op aarde gebracht door kometen. Misschien kan Rosetta ons vertellen of die theorie klopt.’


6500 miljoen kilometer
De komeetjager Rosetta scheert langs Steins op 5 september om 20:58 uur Nederlandse tijd. Daarbij zendt hij even geen signalen naar de aarde. Pas anderhalf uur later is bekend hoe de flyby is verlopen. De eerste foto’s en meetgegevens komen binnen in de nacht van 5 op 6 september.

Rosetta werd gelanceerd op 2 maart 2004 en vliegt in tien jaar tijd door het zonnestelsel naar de komeet 67/P Churyumov-Gerasimenko. In 2005 scheerde de komeetjager langs de aarde om extra snelheid op te doen. In 2007 achtereenvolgens langs Mars en de aarde. Onderweg staan flyby’s van de planetoïden Steins en Lutetia (2010) op het programma. De eindbestemming staat voor 2014 op de kalender. Dan heeft de satelliet er zo’n 6500 miljoen kilometer op zitten.