Die ring wordt vooral aangevuld door materiaal van de pluimen waterdamp en ijskorrels die door de Saturnusmaan Enceladus worden uitgestoten. De waarneming van zout ijs geeft aan dat de kleine maan een reservoir van vloeibaar water, misschien zelfs een oceaan, onder zijn oppervlak verbergt.
Cassini heeft de water-ijspluimen op Enceladus in 2005 ontdekt. Deze pluimen, die door barsten bij de Zuidpool van de maan worden uitgestoten, blazen minieme ijskorrels en damp weg. Een deel daarvan ontsnapt aan de zwaartekracht van de maan en vult de buitenste ring van Saturnus, de E-ring.
Cassini's Cosmic Dust Analyzer, geleid door hoofdonderzoeker Ralf Srama van het Max Planck Institute for Nuclear Physics in Heidelberg in Duitsland, heeft de samenstelling van deze korrels onderzocht en er natriumzout (of tafelzout) in gevonden.
“We denken dat het zoute materiaal dat zich diep in Enceladus bevindt uit de rotsen onder een vloeibare laag is gespoeld,” aldus Frank Postberg, Cassini-wetenschapper van de Cosmic Dust Analyzer in het Max Planck Institute. Postberg is de hoofdauteur van een onderzoek dat 25 juni verschijnt in het tijdschrift Nature.
Wetenschappers die aan de Cosmic Dust Analyser werken concluderen dat vloeibaar water aanwezig moet zijn. Dat is de enige manier waarop wezenlijke hoeveelheden mineralen op kunnen lossen en waardoor de waargenomen hoeveelheid zout kan worden verklaard. Het proces van sublimatie — het mechanisme waarbij damp rechtstreeks uit vast ijs in de korst vrijkomt — kan de aanwezigheid van zout niet verklaren.
Cassini bepaalde de samenstelling van de korrels in de E-ring door middel van de chemische analyse van duizenden inslagen van deeltjes. De analyse geeft indirecte informatie over de samenstelling van de pluimen en over wat er zich in Enceladus bevindt. De deeltjes van de E-ring zijn bijna puur water-ijs, maar bijna elke keer dat de dust analyzer de samenstelling controleerde vond hij minstens een klein beetje natrium in de deeltjes.
“Onze metingen impliceren dat de korrels naast tafelzout ook carbonaten bevatten, zoals soda; beide componenten komen voor in concentraties die overeenkomen met de voorspelde samenstelling van een oceaan op Enceladus,” aldus Postberg. “De carbonaten geven ook een enigszins alkalische pH-waarde. Als de vloeistofbron een oceaan is kan die, in combinatie met de gemeten warmte op het oppervlak bij de Zuidpool van de maan en de organische verbindingen die in de pluimen zijn gevonden, een geschikte omgeving op Enceladus verschaffen voor de vorming van voorlopers van leven.”
Het bepalen van de aard en oorsprong van de pluim is een van de belangrijkste prioriteiten van Cassini tijdens zijn verlengde reis met de naam Cassini Equinox-missie.
