'Nieuw pensioencontract onvermijdelijk'

Crisis
De financiële situatie van pensioenfondsen is de afgelopen tien jaar bijna voortdurend verslechterd. Na de financiële crisis van 2008-2009 is de nominale dekkingsgraad in sommige gevallen onder de 100% uitgekomen. Dat is problematisch, want daarmee kan alleen het nominale pensioen met zekerheid worden uitbetaald.

Inflatie
Dit houdt geen rekening met aanpassingen aan de inflatie. Bij een jaarlijkse inflatie van 2% heeft een jongere na 40 jaar minder dan de helft van de pensioenopbouw over. Voor een reëel pensioen is daarom ofwel een dekkingsgraad van ten minste 145% nodig, of deelnemers moeten accepteren dat de hoogte van hun pensioen niet langer 100% gegarandeerd is.

Minder rendement
Immers, als de pensioenfondsen risicovoller beleggen, levert dat gemiddeld een hoger rendement. Maar deelnemers lopen ook het risico dat het uiteindelijk slechter uitpakt. De lage dekkingsgraad is deels veroorzaakt door de lage rentestand, waardoor het pensioenvermogen minder rendement oplevert.

Toename levensverwachting
Tegelijk neemt de levensverwachting toe, waardoor ouderen langer van hun pensioen genieten. Ten onrechte wordt soms gedacht dat de kwestie van de lage dekkingsgraad als vanzelf verdwijnt, omdat de rente op (middel)lange termijn zal stijgen.

Lage rente
Dat is echter op zijn minst onzeker. Net als in Japan na de kredietcrisis van 1990 kan de rente ook in Nederland na de recente kredietcrisis langdurig laag blijven. De huidige pensioentoezeggingen zijn te duur om zelfs in nominale zin zeker te zijn. Er moet risico worden genomen om het pensioen betaalbaar te houden.

Betere spreiding risico’s
Om een met de inflatie meestijgend (geïndexeerd) pensioen te bieden is het noodzakelijk dat pensioenfondsen risico's op de kapitaalmarkten blijven nemen. Maar deze risico's moeten beter worden gespreid tussen de generaties. Jongeren kunnen meer risico lopen, maar dienen daarvoor beter te worden gecompenseerd bij gunstige opbrengsten.

Beloften
Beloften die nu aan jongeren worden gedaan, moeten in de verre toekomst worden waargemaakt. De beloofde nominale aanspraak is veel onzekerder dan wordt geschetst. De overheid dient pensioenfondsen te verplichten openheid van zaken te geven en te waarborgen dat jongere deelnemers hun eerlijke deel krijgen.

Vooruitschuiven tegenvaller ondermijnt geloofwaardigheid
Beleggingswinsten kunnen niet alleen worden gebruikt om de tekorten bij de ouderen te dekken. Het vooruitschuiven van tegenvallers ondermijnt op den duur de geloofwaardigheid van het pensioenstelsel en daar wordt niemand beter van.