Vlees op je bord zonder vee

Het gaat volgens de onderzoekers om écht vlees gemaakt van echte spiercellen. Anno 2011 klinkt dat nog vreemd. Onmogelijk zelfs. Toch? Nee, dus. In ieder geval: zeker niet ondenkbaar. Dat bleek afgelopen week in de foyer van het ministerie van EL&I. Daar werd een gezamenlijk project van de universiteiten van Wageningen en Utrecht afgetrapt dat kweekvlees een forse stap dichterbij moet brengen.

Vlees wordt steeds meer een probleemproduct
Nu al wordt 70 procent van de agrarische grond in de wereld gebruikt voor de productie van vlees. De veehouderij is verantwoordelijk voor tal van problemen op gebied van milieu en dierenwelzijn. De vraag naar vlees blijft wereldwijd desondanks stijgen. Vooral in opkomende economieën als China. Het is sterk de vraag of de aarde die vraag aan kan. De zoektocht naar duurzame alternatieve eiwitbronnen is daarom in volle gang.

Hoe maak je eigenlijk kweekvlees?
Het begint met stamcellen. Die laat je zichzelf (in principe) oneindig delen. Na deling zet je de cellen aan om uit te groeien tot een spiercel. Die spiercellen moeten zich aaneen rijgen tot vezels. Maar het is volgens Haagsman niet de bedoeling om een echte spier na te bouwen. Dat is veel te lastig. Van de spiervezeltjes is vervolgens vlees te maken. Maar om te beginnen is gehakt natuurlijk ook al heel mooi.


Wat zijn de voordelen van kweekvlees
Het grote voordeel van gekweekt vlees is natuurlijk dat er geen beest meer aan te pas komt. Alle nadelen van min of meer intensieve veehouderij zijn dus in één klap van tafel. Voorzichtige berekeningen laten zien dat de ecologische voetafdruk van kweekvlees in het niet valt bij die van gewoon vlees. Kweekvlees heeft de belofte in zich van een duurzaam, klimaat- en diervriendelijk alternatief voor vlees.

Het kweekonderzoek vindt in Utrecht plaats. Onder leiding van vleesprofessor Henk Haagsman zijn daar de afgelopen jaren de eerste stappen gezet. Wageningen kijkt naar de ethische en maatschappelijke aspecten van kweekvlees. Socioloog en promovendus Gerben Bekker verkent de eerste reacties en attitudes van mensen ten opzichte van gekweekt vlees. Toegepast filosofe Cor van der Weele houdt zich bezig met de morele aspecten van kweekvlees.

Is kweekvlees een Nederlandse vinding?
In 1950 bedacht de Nederlander Wim van Eelen het idee om vlees te kweken. In 1999, bijna een halve eeuw later, vroeg hij er patent op aan. Diezelfde Van Eelen, 87 jaar inmiddels, was er vorige week ook bij in Den Haag. Nederland loopt volgens projectleider Haagsman nog steeds voorop. 'Een groep in Zweden heeft juist een Europese subsidie binnen gehaald om europabreed een onderzoek te starten. Daar zullen we zeker mee gaan samenwerken. Wat wij doen is maar een klein project. Er is veel meer geld nodig.'

Wanneer ligt het eerste lapje in de schappen
Voorlopig nog lang niet. 'Maar ik ben wel steeds optimistischer geworden gezien de ontwikkelingen de afgelopen tien jaar', zegt professor Haagsman desgevraagd. Een einddoel is volgens Van der Weele eigenlijk niet afgesproken. 'Het project is een succes als over vier jaar duidelijk is onder welke voorwaarden de consument in-vitrovlees wil eten, als duidelijk is wat in-vitrovlees aantrekkelijk maakt of niet. En het zou natuurlijk heel mooi zijn als we dan een product hebben. Dat dit niet bij droogzwemmen blijft.'