Het onderzoek moet onder andere antwoord geven op de vraag of de hunebedbouwers, die hier 5000 jaar geleden leefden, in de directe omgeving van de hunebedden hebben gewoond. Dit is namelijk nog nooit in Drenthe aangetoond. Tussen 12.00 en 16.00 uur verzorgen archeologen rondleidingen op het opgravingsterrein. Er worden ook activiteiten voor kinderen georganiseerd. De toegang is gratis.
Een team van het Groninger Instituut voor Archeologie voert een opgraving uit in de directe omgeving van de twee hunebedden van Valthe. De archeologen onderzoeken daar op minutieuze wijze een terrein van ca. 40 bij 100 meter op sporen van de hunebedbouwers. Dit is een unieke opgraving, omdat terreinen bij hunebedden eigenlijk nooit worden onderzocht. Het beleid is er immers op gericht om deze terreinen, met de daarin aanwezige archeologische resten, vanwege hun grote wetenschappelijke zeldzaamheid en waarde voor toekomstige generaties te bewaren. Door een misverstand is op dit terrein grond afgegraven waardoor archeologische resten onverhoopt aan het oppervlak zijn komen te liggen. Hierop zijn Dienst Landelijk Gebied (DLG), de Provincie Drenthe, de Gemeente Borger-Odoorn en Staatsbosbeheer in actie gekomen. Gezamenlijk hebben ze besloten tot het uitvoeren van een opgraving om de resten op een wetenschappelijk verantwoorde manier te documenteren en te verzamelen. De opgraving wordt gefinancierd door DLG en het Groninger Instituut voor Archeologie.
De opgraving is bijna drie weken bezig en heeft al diverse vondsten uit de periode van de hunebedbouwers opgeleverd (3400-2850 v. Chr.). Deze mensen behoorden tot de zogenaamde Trechterbekercultuur. De term is afgeleid van een gangbare trechtervormige drinkbeker uit die periode. De archeologen vonden scherven van deze fraai versierde trechterbekers, maar ook resten van vuurstenen werktuigen zoals geslepen bijlen.
De onderzoekers hopen ook sporen van gebouwen van de hunebedbouwers te vinden, omdat deze nooit eerder in Drenthe zijn aangetoond. Zulke sporen zijn echter vaag en daardoor moeilijk te ontdekken. Als er inderdaad bewoningssporen van de hunebedbouwers worden aangetroffen, dan leefden deze mensen op steenworp afstand van hun voorouders in het nabijgelegen hunebed.
Op het terrein worden ook sporen van akkers en mogelijk ook bijgebouwen uit de ijzertijd verwacht (800 - 0 v.Chr.) Op luchtfoto’s waren namelijk aanwijzingen te zien voor de aanwezigheid van een systeem van omwalde akkertjes, ook wel ‘Celtic field’ genoemd.
