DNA-onderzoek skeletten rond St. Plechelmusbasiliek Oldenzaal

Nog nooit eerder in Nederland heeft een zoektocht naar een mogelijke match tussen modern en historisch DNA zoveel aanmeldingen gekend. De deelnemers die verhinderd zijn komen op een ander moment of de gemeente stuurt de bemonsteringsset op, zodat alle geselecteerden ook echt mee kunnen doen.

Het afnemen van DNA via wangslijm is een eenvoudige handeling die de kandidaten zelf uitvoeren. Elke deelnemer schraapt twee staafjes drie keer langs de binnenkant van zijn wang. Hierop blijft genoeg slijm, dus DNA, zitten voor het onderzoek. Om vervuiling met het DNA van iemand anders te voorkomen, stoppen de kandidaten zelf de staafjes weer terug in een speciaal hiervoor bestemd doosje.

Doel onderzoek
Met het onderzoek wil de gemeente op de eerste plaats meer bewustwording voor de geschiedenis en samenstelling van de stad en de daarin wonende families creëren. Dit kan onder andere door inzicht te krijgen in de herkomst van de mensen die van de 8e tot en met de 19e eeuw in Oldenzaal hebben geleefd.

Daarnaast wil de gemeente nakomelingen opsporen van de opgegraven individuen die gedurende een periode van 1000 jaar zijn begraven zijn op het kerkhof rondom de St. Plechelmusbasiliek.

Resultaat
De gemeente Oldenzaal stuurt de buisjes met het afgenomen wangslijm naar het Forensisch Laborato-rium voor DNA-onderzoek van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). De resultaten worden begin 2015 verwacht. Het afgenomen DNA wordt op geen enkele wijze gebruikt voor ander onderzoek. Na het onderzoek worden de monsters met wangslijm vernietigd.

Het LUMC hecht, net als de gemeente, veel waarde aan het betrekken van publiek bij archeologie en de daaraan gekoppelde wetenschap. Het vergroot zowel het bewustzijn van mensen naar hun eigen verleden als naar de Oldenzaalse geschiedenis.

Mogelijke match
Naar verwachting hebben sinds 700 - 800 n. Chr. ongeveer 40.000 tot 50.000 begravingen rondom de St. Plechelmusbasiliek plaatsgevonden. Bij het archeologisch veldonderzoek zijn ongeveer 3000 individuen opgegraven. Naar slechts een deel van deze individuen wordt DNA-onderzoek gedaan. Indien het DNA van de kandidaten geen match oplevert, wil dit niet zeggen dat hun voorouders niet op het kerkhof van de St. Plechelmusbasiliek begraven zijn.

Aanleiding opgravingen
De aanleiding voor de archeologische opgravingen is de herinrichting van het St. Plechelmusplein. Het plein bleek al vrij snel een rijk bodemarchief te hebben. Oldenzaal is immers een eeuwenoude stad. Het ontwerp van het nieuwe plein dat volgens planning in juni van dit jaar opgeleverd wordt sluit aan bij de (cultuur)historie van stad en plein. Het stenenpatroon van het plein is gebaseerd op de schitterende glas-in-lood ramen van de basiliek. En een deel van de klinkers bevatten kruisjes als verwijzing naar de hier begraven voorouders.

Nationaal belang
De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed acht het Oldenzaalse onderzoek van groot belang en heeft hier-voor een financiële bijdrage geleverd. Het archeologisch onderzoek is in opdracht van de gemeente uitgevoerd door ADC Archeoprojecten in samenwerking met RAAP.

Het populatie-onderzoek wordt uitgevoerd door het Skeletloket, een samenwerkingsverband van onderzoekers van het Forensisch Laboratorium voor DNA-onderzoek van het LUMC, Anthro.nl en van het Instituut voor Geo- en Bioarcheologie van de VU Amsterdam.

De provincie Overijssel heeft een financiële bijdrage geleverd voor het zichtbaar en toegankelijk maken van de archeologie en het uitvoeren van kunstprojecten met het St. Plechelmusplein als thema.