‘Episode uit de verovering van Amerika is een uniek voorbeeld van een werk waarin een historische gebeurtenis van wereldbelang, de ontdekking van Amerika, is verbeeld in een panoramisch landschap. Kunst en geschiedenis komen in dit iconische werk perfect samen. We zijn bijzonder trots dat wij dit werk van onze Haarlemse schilder hebben kunnen verwerven voor de Collectie Nederland’.
De verovering van Amerika
Bijna 40 jaar na de ontdekking van ‘Amerika’ (1492 door Columbus) gaf dit kunstwerk een van de vroegste afbeeldingen weer van het nieuwe continent. Opvallend is dat de stoet van inheemse bevolking op het schilderij geheel naakt is afgebeeld. Het is echter vrij zeker dat de oorspronkelijke bewoners helemaal niet naakt leefden, maar dat Mostaert zo de tegenstelling wilde benadrukken tussen de gewelddadige Spanjaarden en het vreedzame, paradijselijke landschap met zijn ‘pure’ bewoners. Het landschap op het schilderij is volledig ontsproten aan de fantasie van de schilder. Om het exotische landschap te benadrukken, heeft hij er echter wel enkele details aan toegevoegd zoals beesten en vogels.
Jan Jansz Mostaert
Jan Jansz Mostaert ( c. 1474-1552/53) geldt als een van de bekendste Noord-Nederlandse schilders van de 16de eeuw. Hij is vooral bekend om zijn portretten en religieuze schilderkunst. In zijn oeuvre is dit schilderij een volstrekt unicum dat aan de wieg staat van de Noord-Nederlandse landschapsschilderkunst en dus een mijlpaal voor de kunstgeschiedenis vormt. Het paneel is dan ook een bijzonder canoniek werk binnen de westerse kunstgeschiedenis. Andere beroemde werken van Mostaert zijn te zien in het Koninklijk Museum in Brussel, Museum Thyssen-Bornemisza in Madrid en het Metropolitan Museum in New York.
Herkomst en verwerving
Al in 1604 werd het werk door de beroemde kunstenaarsbiograaf Karel van Mander beschreven als ‘West-Indisch landschap’. Het was toen in het bezit van de kleinzoon van Mostaert. In de dertiger jaren van de twintigste eeuw bevond het paneel zich bij de kunsthandel van Jacques Goudstikker (1897-1940). Tijdens de Duitse bezetting werd het voor de collectie van Rijksmaarschalk Hermann Göring geconfisqueerd. Na de oorlog werd het schilderij in bewaring gegeven aan de Nederlandse staat en was het jarenlang te zien in het Frans Hals Museum te Haarlem. In 2006 werd het schilderij gerestitueerd aan de erven Goudstikker.
Het Rijksmuseum bezit nog vier andere schilderijen van Mostaert, waaronder het in 2005 verworven Portret van een Afrikaanse man (ca. 1525-1530), De aanbidding van de koningen (1520-1525) en Portret van een onbekende vrouw (ca. 1525). Al deze schilderijen en de Episode uit de verovering van Amerika zijn te zien in het vernieuwde Rijksmuseum.