maandag, 29. juni 2015 - 9:37 Update: 29-06-2015 13:58

Geheime deal hield luchtsteun VN in Srebrenica tegen

Srebrenica: Amerikanen hielden luchtsteun tegen
Foto: Archief EHF
Hilversum

De Servische generaal Ratko Mladic wist dat er geen NAVO-luchtaanvallen zouden volgen, toen zijn troepen in juli 1995 de aanval op de door Nederlandse VN-militairen beschermde enclave Srebrenica openden en ruim achtduizend mensen vermoordden.

Zes weken eerder besloot de regering Clinton om ‘voor de afzienbare termijn’ geen luchtaanvallen meer uit te voeren op Servische doelen. Washington nam dat besluit ‘in stilte’. Het toenmalige kabinet Kok wist van niets. Dat blijkt uit de 2Doc: Waarom Srebrenica moest vallen (Human/ VPRO in samenwerking met Argos) die maandagavond 29 juni wordt uitgezonden.

De regering Clinton besloot op 28 mei 1995 om de luchtaanvallen tegen de Serviërs op te schorten. Dat gebeurde na telefonisch overleg met de Franse president Chirac en de Britse premier Major. Zij drongen bij de Amerikaanse president aan op het stopzetten van de luchtaanvallen nadat honderden VN-militairen waren gegijzeld. De Serviërs ketenden de blauwhelmen vast op strategische plaatsen om zo bombardementen door de NAVO te voorkomen. Uit interne stukken, die in de documentaire worden getoond, blijkt dat de regering Clinton het besluit ‘in stilte’ nam: ‘ …make no public statement to that effect’, luidt het advies aan de president een dag later.

Joris Voorhoeve, destijds minister van Defensie, zegt daarover in de documentaire: “Het besluit zoals in de tekst is vastgelegd, daar komt het hele woord Nederland niet in voor. Persoonlijk vind ik dat buitengewoon ernstig. En ook dat dit niet aan Nederland is medegedeeld. Je bent bondgenoot en Nederland had de allermoeilijkste taak in Oost-Bosnië. Dus dat had wel moeten gebeuren.”

Ook de Bosnische regering was niet op de hoogte bevestigt Mohamed Sacirbey, voormalig minister van Buitenlandse Zaken: “Ik wist van niets totdat u het me zojuist vertelde.”

Sandy Berger, voormalig Nationaal Veiligheidsadviseur van de Verenigde Staten, kan zich het besluit en de gesprekken met de Franse en Britse regeringsleiders herinneren. Hij zegt niet te weten of andere bondgenoten op de hoogte werden gesteld. “Ik veronderstel dat ze geïnformeerd zijn, maar ik weet niet of dat het geval is.”

Het gevolg van het Amerikaanse besluit was dat generaal Ratko Mladic en Radovan Karadzic, politiek leider van de Bosnische Serven, besloten om Srebrenica aan te vallen. Oud-minister Voorhoeve vertelt tegenover Argos dat hij zes jaar na de val relevante informatie ontving van een hoge inlichtingenfunctionaris van wie hij de identiteit niet wil onthullen. De bron bevestigde dat de Serviërs wisten dat er geen reactie zou volgen wanneer zij de enclaves zouden innemen.

Sandy Berger, voormalig Nationaal Veiligheidsadviseur van de Verenigde Staten, erkent in de documentaire dat het besluit om de luchtaanvallen op te schorten "geen productief besluit was. “

2Doc: Waarom Srebrenica moest vallen wordt maandag 29 juni om 20.30 uur uitgezonden op NPO2

 

Provincie: