Van Berkel schrijft boek bij 400-jarig bestaan RUG

Met het oog op deze opdracht krijgt Van Berkel per 1 januari 2008 een unieke benoeming om zich geheel aan onderzoek te kunnen wijden. Hij is dan vrijgesteld van onderwijs- en bestuursverplichtingen. Van Berkel wordt research professor.

De term 'gedenkboek' wil Van Berkel niet gebruiken. "Want dat is een feestelijke terugblik, die je niet al te serieus hoeft te nemen. Ik heb als voorwaarde gesteld dat het een echt geschiedkundige verhandeling wordt, die waar nodig kritisch is en die ik voor de publicatie aan niemand hoef voor te leggen. Ik wil een onafhankelijke positie innemen, alsof ik een buitenstaander ben." Eerder schreef Van Berkel onder dezelfde voorwaarde het boek Academische Illusies over de geschiedenis van Rijksuniversiteit Groningen in de periode tijdens en rond de Tweede Wereldoorlog.

Van Berkel verwacht dat zal blijken dat het meest kenmerkende van de Groningse universiteit de plaats van vestiging is. "Als je door de geschiedenis loopt, zie je dat die geografische positie soms een probleem was en soms een voordeel. En soms was het een probleem dat in een voordeel werd omgezet. Neem de nieuwe vakken zoals de moderne talen die tijdens 19de eeuw door de Groningse universiteit als eerste in het land werden ingevoerd. Andere universiteiten zoals Utrecht en Leiden haalden daar toen nog de neus voor op, maar Groningen stond vanwege zijn excentrische ligging open voor onderwijskundige vernieuwingen."