In andere landen wordt bijvoorbeeld gewerkt met Excel-bestanden, of moeten advocaten voor een inzage in de cryptocommunicatie naar een politiebureau reizen. In Nederland moesten advocaten tot voor kort naar het NFI reizen voor inzage in de cryptocommunicatie met Hansken. De advocaten moesten daarbij altijd begeleid worden door iemand van het NFI én iemand van het OM of de rechtbank. Egberts is blij met de nieuwe methode: “Er is gezocht naar deze oplossing op maat, waarbij onderzoek kan worden gedaan naar de ruwe data op een wijze die de minste belemmeringen kent voor de verdediging.”
Positief ontvangen
Advocaten kunnen met de nieuwe methode -na toestemming om de data in te zien- vanaf hun eigen computer via een beveiligde verbinding toegang krijgen tot die data in Hansken. Advocaat Desiree de Jonge probeerde de nieuwe methode uit: ”Met het realiseren van de inzagefunctie van Hansken op afstand wordt een grote en belangrijke stap gezet in het daadwerkelijk faciliteren van de inzagemogelijkheden die de verdediging in strafzaken moet hebben.” Forensisch onderzoeker Harm van Beek van het NFI ontwikkelde met zijn collega’s de nieuwe methode, die nog wordt uitgebreid: “Het gaat vooralsnog om cryptocommunicatie van Ennetcom, PGP Safe, Encrochat, maar SkyECC komt daar straks ook bij.”
Vergroot afbeelding [vergrootglas die tussen de enen en nullen zoekt naar informatie in o.a. chatgesprekken en mails] Vergroot afbeelding vergrootglas die tussen de enen en nullen zoekt naar informatie in o.a. chatgesprekken en mails
Met Hansken is het mogelijk om grote hoeveelheden data te doorzoeken. Foto: hansken.nl
Pilot
De afgelopen drie maanden hebben drie advocatenkantoren de methode in een pilot getest. De nieuwe methode scheelt de advocaten reizen, tijd én het geeft hen meer flexibiliteit, aldus advocate Desiree de Jonge. “Met Hansken op afstand heb ik echt kunnen ervaren wat de meerwaarde is om vanaf je eigen werkplek, met al je dossierstukken en op de momenten waarop het nodig is, zelf onderzoek te kunnen doen in data. De inzagefunctie werkt makkelijk, geeft een overzichtelijk beeld van de beschikbare data en biedt alle opties die er ook zijn bij een bezoek aan het NFI.”
Toename gebruik Hansken
Het digitale platform Hansken wordt inmiddels in duizenden strafzaken gebruikt en dat aantal neemt nog altijd toe. “Mensen verzamelen steeds meer digitale data. Niet alleen telefoons kunnen steeds meer data opslaan, ook steeds meer apparaten zoals auto’s, energiemeters en smartwatches doen dat,” aldus Van Beek. Al die data helpen bij de waarheidsvinding. “Inmiddels wordt zo veel digitaal bewijsmateriaal veiliggesteld dat het handmatig doorzoeken daarvan in omvangrijke strafzaken ondoenlijk is. Hansken vergroot de effectiviteit en snelheid van het onderzoek, ook voor cryptocommunicatie,” vertelt Egberts. Met de toename van het aantal zaken waarin Hansken wordt gebruikt, stijgt ook het aantal (verzoeken om) inzage door advocaten.
Geen inzage zoekacties
Advocaten kunnen gegevens alleen inzien en niet opslaan, printen of kopiëren. “Het is geen verstrekking, dus alleen inzage is mogelijk” legt Egberts uit. Het politiedossier is niet het procesdossier en bevat vaak meer informatie die wel ingezien mag worden, maar niet zomaar wordt afgegeven. Het OM is verantwoordelijk om de inzage in het politiedossier voor de verdediging te faciliteren. In deze oplossing is het de politie die het politiedossier beheert en het NFI faciliteert als onafhankelijk forensisch instituut de inzagefunctie voor advocaten met de digitale zoekmachine Hansken. “Op verzoek van de advocaten worden er geen gegevens over het gebruik vastgelegd, zodat de zoekacties die de advocaten verrichten niet door het OM, de politie of het NFI kunnen worden ingezien,” zegt Van Beek. En de advocaten krijgen anderzijds geen toegang tot de systemen van de politie. Het NFI ontwikkelde een e-learning om te leren werken met Hansken. De opleiding voor advocaten is vergelijkbaar met de opleiding voor politierechercheurs. Het NFI heeft een aparte servicedesk ingericht waar advocaten die gebruik maken van de methode met vragen terecht kunnen.
Smaakt naar meer
De nieuwe methode smaakt naar meer, zegt advocate Desiree de Jonge: “Een toekomstgericht strafproces kan niet zonder een dergelijke inzagemogelijkheid voor de verdediging. Tot nu toe is gewerkt met een periodieke inzagefunctie, het zou nog beter zijn indien de inzagefunctie standaard beschikbaar wordt voor de verdediging in de zaken waarin data een belangrijke rol speelt.”
Dit jaar kunnen advocaten van zo’n honderd strafzaken gebruik maken van de methode voor inzage in cryptocommunicatie. De methode die nu is ontwikkeld is een tijdelijke oplossing, om ervaring op te doen met inzage op afstand. Deze ervaring gaat meegenomen worden in een definitieve oplossing.