Dat concludeert de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Aanleiding voor het onderzoek waren enkele recente incidenten op het spoor, waarbij de machinisten niet adequaat reageerden op signalen uit de treinbeveiliging en gevaarlijke situaties ontstonden. In die gevallen had de inspectie ‘ernstige twijfels’ bij de vakbekwaamheid van de machinisten.
De spoorbedrijven moeten binnen enkele maanden de vakbekwaamheid van hun machinisten beter op orde hebben. De inspectie zal dat volgend jaar controleren.
Werving en selectie
Spoorwegondernemingen hebben bij de werving en selectie nauwelijks aandacht voor de praktijkervaring van de machinist. Ze vertrouwen op de certificaten van de machinist. De kennis en ervaring wordt niet of nauwelijks getoetst, het gevoel over de kandidaat is belangrijker. Hierdoor is er onvoldoende inzicht in de daadwerkelijke vaardigheden van de machinist op het specifieke materieel en de infrastructuur.
Flexibele schil
Bijna alle spoorbedrijven hebben niet alleen machinisten in eigen dienst, maar ook een flexibele schil van inhuurmachinisten. Die rijden vaak voor verschillende spoorbedrijven, met steeds andere eigen veiligheidssystemen, andere interne regels, met verschillende treinen op verschillende sporen. De inspectie ziet daarin risico’s, want dit vraagt veel meer van de machinisten. Bovendien is het contact tussen het bedrijf en de inhuurmachinisten losser; informatie en instructies gaan vaak per e-mail of internet, zonder controle of alles duidelijk is.
Verschillende bedrijfsopleidingen
Na de basisopleiding voor de machinistenvergunning zijn er grote verschillen tussen de interne bedrijfsopleidingen. Het ene bedrijf houdt het bij instructies over de bedrijfsregels en het materieel, en laat de machinisten daarna zelfstandig kennis over de baanvakken opdoen. Andere bedrijven gaan dieper in op de inhoud en geven de machinisten meer mogelijkheden om routine op te doen. Ook bij de introductie van nieuw materieel zijn er forse verschillen in de opleidingen en toetsen tussen de spoorbedrijven. Datzelfde geldt voor de instructies en toetsen over de infrastructuur. Ook de manier waarop de spoorbedrijven de kennis en kunde van hun machinisten op peil houden, verschilt per spoorbedrijf. Eventuele tekorten in kennis en ervaring worden soms op basis van maar één begeleidingsrit per jaar vastgesteld.
Tijdsdruk
In het reizigersvervoer staat druk op het selecteren en opleiden van machinisten als op een bepaald traject een nieuw spoorbedrijf het vervoer overneemt van de vorige vervoerder. Dat bleek op de Maaslijn en de Heuvellandlijn in 2016 en op de lijnen Zwolle-Kampen en Zwolle-Enschede in 2017. De nieuwe spoorbedrijven moesten in korte tijd veel machinisten selecteren en opleiden. De machinisten hadden onvoldoende ervaring en routine en negeerden vaker een sein waar zij moesten stoppen.
Hetzelfde speelt in het goederenvervoer als bedrijven nieuwe opdrachten binnenhalen en daarvoor onder tijdsdruk nieuwe machinisten moeten werven, inwerken en opleiden.