Afschaling zorg
Voor de corona pandemie waren er al problemen in de zorg, maar nu tekent zich in Nederland een zorgcrisis af. Er komen uit de samenleving steeds meer kritische geluiden over de rol van de overheid hierin, die soms rechtstreeks tegen medische specialisten, ziekenhuispersoneel en de wens van patiënten in lijkt te gaan. Een nieuwe pagina in dit zwarte hoofdstuk in de Nederlandse zorg is het sluiten van de afdeling (kinder)hartchirurgie van het UMCG en het Centrum voor Aangeboren Hartafwijkingen Amsterdam-Leiden (CAHAL). In een periode waarin capaciteit en toegankelijkheid van zorg belangrijker zijn dan ooit, lijkt de afschaling van de zorg hier haaks op te staan. Kan deze ontwikkeling toonaangevend zijn voor het zorgbeleid wat we de komende jaren kunnen verwachten? Dit artikel gaat dieper in op de cijfers van de Nederlandse zorg.
Afname aantal ziekenhuisbedden
De afgelopen jaren komen er steeds meer signalen dat de zorg in Nederland afgeschaald wordt. Om direct een heet hangijzer te noemen, het aantal beschikbare ziekenhuisbedden neemt nog steeds ieder jaar af. In cijfers van De Staat van Volksgezondheid en Zorg is de daling van het aantal ziekenhuisbedden jaarlijks goed zichtbaar. Deze informatie gaat tot 2018 en telt dat jaar 39.900 bedden. Uit een bron van het CBS is wel een nummer voor 2019 bekend, toen waren er 38.700 ziekenhuisbedden. Ter vergelijking, in 1980 telde Nederland 73.100 ziekenhuisbedden, bijna het dubbele aantal.
Aantal beroepen in de zorg stijgt
Uit dezelfde bron van het CBS blijkt dat het aantal beroepen in de zorg fors toeneemt. Uit cijfers van beroepen in de gezondheidszorg blijkt dat Nederland in 2019 12.455 huisartsen telde. Dit zijn er 4.745 meer dan in het jaar 2000. Ook het aantal medische specialisten steeg van 10.575 in 2000 naar 20.850 in 2019, bijna een verdubbeling. De vraag die opkomt is: hoe kan het aantal medische specialisten stijgen, terwijl het aantal ziekenhuisbedden daalt? Een mogelijke verklaring hiervoor kan zijn dat de duur van ziekenhuisopname is gedaald: in 2000 was de gemiddelde duur dat iemand in het ziekenhuis ligt 8,4 dagen en dit was gedaald naar 5,2 dagen in 2019.
Gebruik van de gezondheidszorg
In 2019 heeft 68,7% van de bevolking van 0 jaar of ouder in de voorgaande 12 maanden contact met de huisarts gehad. Opvallend: dit is een daling van 6,9% ten opzichte van het jaar 2000. Hoe zit het met het bezoek aan medisch specialisten? De cijfers van het CBS geven aan dat in het jaar 2000 38% van de onderzochte doelgroep gebruik maakte van specialistische zorg. In 2019 was dit met 39,9% iets toegenomen.
Kosten gezondheidszorg stijgen heel hard
Minder ziekenhuisbedden, bijna een verdubbeling in het aantal medisch specialisten en een afname van verpleegdagen. Wat voor effect heeft dat op de zorgkosten? De totale zorguitgaven waren 45.4 miljard euro in 2000. In 2010 steeg dit naar 58.8 miljard euro en naar 116.2 miljard euro in 2020. In 20 jaar zijn deze kosten dus meer dan verdubbeld. Gezien de zorgkosten ook voor de corona pandemie al hard stegen, is de verwachting dat deze door corona nog sterker toe zullen nemen. Is er geen manier om deze trend te stoppen?
Verslechtering in toegang tot zorg?
Met een zorgbeleid dat Nederland jaarlijks fors meer geld kost, en waarbij specialisten, ziekenhuispersoneel en patiënten het niet altijd eens zijn met de overheid, lijkt de dialoog zoek te zijn. Het argument dat aangevoerd wordt om bijvoorbeeld hartchirurgie te centraliseren, is om de kwaliteit van de zorg in de toekomst te waarborgen. Echter, zeker in een periode waarin de capaciteit van de zorg te wensen overlaat, is de timing van dit besluit bijzonder ongunstig. Om nogmaals in de cijfers te duiken, de Hartstichting spreekt op basis van cijfers van De Nederlandse Vereniging voor Thoraxchirurgie over 4.000 hartpatiënten die sinds de uitbraak van de covid-19 pandemie geen behandeling hebben ontvangen door beperkte ic-capaciteit.
Nieuwe initiatieven
Nu de Nederlandse zorg zwaar onder druk staat, is een lichtpuntje dat er nieuwe initiatieven zijn. Toegang tot zorg, nieuwe medicijnen, of bijvoorbeeld nieuwe behandelingen voor de ziekte van Parkinson, hartziektes of kanker, worden mogelijk gemaakt door Everyone.org. Op een veilige en legale manier helpen zij patiënten aan toegang tot medicatie in landen waar deze nog niet op de markt zijn. In het huidige zorgklimaat waar patiënten op zoek zijn naar betrouwbare informatie en geschikte behandelingen, kunnen initiatieven zoals TheSocialMedwork wat verlichting bieden.