Gemeenten en provincies hebben grote stille financiële reserves

Gemeenten en provincies moeten hun aandelenbezit volgens de voorschriften tegen de aankoopwaarde op de balans zetten. De actuele waarde ligt vaak aanmerkelijk hoger. Het verschil wordt stille reserve genoemd. Het grootste deel van de stille reserves zit in het bezit van aandelen in energiebedrijven. Gemeenten hadden eind 2000 stille reserves ter waarde van 6,5 miljard euro, waarvan 3,9 miljard euro in energiebedrijven. De 12 provincies bezitten in 2004 zelfs 5,8 miljard euro aan stille reserves in deelnemingen in energiebedrijven. De komende jaren kan een deel van deze miljarden vrij beschikbaar komen, zodra de aandelen mogen worden verkocht.

De verschillen tussen de individuele gemeenten en provincies zijn aanzienlijk. De stille reserves per inwoner van gemeenten lopen uiteen van -100 euro (Best) tot 2193 euro (Diepenheim, opgegaan in Hof van Twente). Gemiddeld hadden gemeenten in 2000 405 euro aan stille reserves per inwoner, ofwel 16 procent van hun begrote uitgaven.

De waarde van de stille reserves van provincies loopt uiteen van 11 euro per inwoner (Zuid-Holland) tot meer dan 1604 euro (Zeeland). Per inwoner hebben provincies net iets minder stille reserves dan gemeenten (393 euro in 2004), maar als percentage van hun uitgaven hebben provincies bijna 10 keer zoveel eigen vermogen (144 procent van de jaarlijkse uitgaven). Sommige provincies hebben nauwelijks stille reserves omdat ze de aandelen al hebben verkocht (Utrecht en Zuid-Holland) of nooit veel aandelen hebben gehad (Flevoland). Zeven provincies hebben stille reserves die hoger zijn dan hun jaarlijkse uitgaven. Gelderland en Zeeland hebben zelfs stille reserves in aandelen die 3,5 keer hun jaarlijkse budget bedragen.