Dat beschrijven de Deense astrofysicus Giorgos Leloudas en zijn co-auteurs, onder wie Peter Jonker (SRON, Radboud Universiteit) 12 december in vakjournaal Nature Astronomy.
Het exotische fenomeen (filmpje) in het sterrenbeeld Indus aan de zuidelijke sterrenhemel heet ASASSN-15lh en voltrekt zich (nog steeds) op 3,8 miljard lichtjaar van de aarde. Het gaf op zijn helderste moment 50 keer zo veel licht als ons hele Melkwegstelsel. Het is ontdekt door twee telescopen die non stop heel het uitspansel afspeuren naar ongebruikelijke lichtuitbarstingen (ASAS).
Leloudas en zijn collega-auteurs bestudeerden aanvullende waarnemingen en vonden meerdere redenen om aan te nemen dat er een zwart gat aan het werk was. De ontwikkeling van de temperatuur en een nauwkeurigere plaatsbepaling van het fenomeen passen beter in het scenario van een gulzig zwart gat.
Het fenomeen komt uit het centrum van een wat ouder, gekalmeerd, melkwegstelsel. Daar komen normaal geen zeer zware sterren voor die tot supernova’s of hypernova’s leiden, maar juist wel een superzwaar zwart gat omringd door zonachtige sterren. Een supernova is het verschijnsel waarbij een ster explodeert. Een hypernova is een zeer heldere versie hiervan.
'Opeten ster'
‘Normaal’ geeft het opeten van zo’n ster in zulke melkwegstelsels echter niet zo’n extreem fel schijnsel te zien. Het gaat snel en speelt zich af binnen de waarneem-horizon van het zwarte gat, waar het licht van de gebeurtenis niet kan ontsnappen. De ster is dan opeens weg.
Extreem fel licht
'Tenzij het zwarte gat snel roteert', verduidelijkt Peter Jonker. Dát maakt namelijk dat het zwarte gat de ster eerst uit elkaar trekt en dan pas naar binnen slurpt. Jonker: 'Dat langzamere proces gaat wél gepaard met het afgeven van extreem fel zichtbaar licht.'
Metingen aan omringende sterren, mogelijk zodra de felle gebeurtenis wat bedaart, kunnen de aanwezigheid van het zwarte gat bevestigen. Als alles klopt, geeft het beschreven verloop van het uit elkaar trekken van een ster astronomen een nieuw instrument om de rotatie van zwarte gaten te bepalen.